Του Ανδρέα Γρηγορίου
Όταν πρόκειται για την αίσθηση της όσφρησης μας, έχουμε οδηγηθεί να πιστεύουμε ότι τα ζώα είναι καλύτερα από τους ανθρώπους: δεν υπάρχει τρόπος να συναγωνίστουμε τα σκυλιά και τα τρωκτικά, μερικοί από τους καλύτερους οσφρηστές του ζωικού βασιλείου.
Αυτό είναι ένας μεγάλος μύθος. Ένας μύθος που έχει επιβιώσει τα τελευταία 150 χρόνια χωρίς επιστημονικές αποδείξεις, σύμφωνα με μια νέα μελέτη η οποία δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Science.
Οι ερευνητές οι οποίοι μελέτησαν το οσφρητικό σύστημα ή την αίσθηση της όσφρησης για τα τελευταία 14 χρόνια, πέρασαν μέρος του περασμένου έτους στην ανασκόπηση της υπάρχουσας έρευνας, στην εξέταση δεδομένων και στη μελέτη των ιστορικών κειμένων που βοήθησαν στη δημιουργία της μακρόχρονης λανθασμένης αντίληψης ότι η ανθρώπινη αίσθηση της όσφρησης, ήταν κατώτερη λόγω του μεγέθους του οσφρητικού βολβού.
“Για τόσο καιρό οι άνθρωποι δεν αμφισβήτησαν αυτόν τον ισχυρισμό, ακόμα και οι άνθρωποι που μελετούν την αίσθηση της όσφρησης”, αναφέρουν οι ερευνητές στη μελέτη τους. “Το γεγονός είναι ότι η αίσθηση της όσφρησης είναι εξίσου καλή στον άνθρωπο όπως και σε άλλα θηλαστικά, συμπεριλαμβανομένων των τρωκτικών και των σκυλιών”.
Οι άνθρωποι μπορούν να διακρίνουν ίσως ένα τρισεκατομμύριο διαφορετικές μυρωδιές, κάτι που είναι πολύ περισσότερο από τον ισχυρισμό της «λαϊκής σοφίας και ακαδημαϊκών εγχειριδίων εισαγωγικής ψυχολογίας», που επιμένουν ότι οι άνθρωποι θα μπορούσαν να ανιχνεύσουν μόνο περίπου 10.000 διαφορετικές οσμές.
Οι ερευνητές παραπέμπουν στον Paul Broca, ένα χειρουργό εγκεφάλου του 19ου αιώνα και ανθρωπολόγο ως ένοχο για το ψεύδος ότι οι άνθρωποι έχουν ένα φτωχό οσφρητικό σύστημα. Ένας ισχυρισμός που, όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, επηρέασε ακόμη και τον Sigmund Freud ο οποίο επέμεινε ότι αυτή η ανεπάρκεια έκανε τους ανθρώπους ευαίσθητους σε ψυχικές ασθένειες.
“Είναι μια μακρά πολιτιστική πεποίθηση ότι για να είσαι λογικός ή ορθολογικός άνθρωπος, δεν θα μπορούσες να κυριαρχείσαι από μια αίσθηση οσμής”, αναφέρουν επίσης οι ερευνητές στη μελέτη τους. “Η μυρωδιά συνδέθηκε με τις γήινες ζωϊκές τάσεις”.
“Η αλήθεια για τη μυρωδιά,είναι ότι ο ανθρώπινος οσφρητικός βολβός, ο οποίος στέλνει σήματα σε άλλες περιοχές ενός πολύ ισχυρού ανθρώπινου εγκεφάλου για να βοηθήσει στην αναγνώριση των μυρωδιών, είναι αρκετά μεγάλος και παρόμοιος στον αριθμό των νευρώνων σε άλλα θηλαστικά”.
“Οι νευρώνες του οσφρητικού υποδοχέα στη μύτη, εργάζονται πραγματοποιώντας φυσική επαφή με τα μόρια που συνθέτουν την οσμή, και στέλνουν αυτή την πληροφορία πίσω σε εκείνη την περιοχή του εγκεφάλου”.
“Μπορούμε να εντοπίσουμε και να διακρίνουμε μια εξαιρετική σειρά οσμών, είμαστε πιο ευαίσθητοι από τα τρωκτικά και τα σκυλιά για μερικές οσμές, είμαστε σε θέση να παρακολουθήσουμε μονοπάτια οσμής, και οι συμπεριφορικές και συναισθηματικές καταστάσεις μας επηρεάζονται από την αίσθηση της όσφρησης μας”.
Στα γραπτά του ο Broca το 1879, ισχυρίστηκε ότι ο μικρότερος όγκος της οσφρητικής περιοχής σε σύγκριση με τον υπόλοιπο εγκέφαλο σήμαινε ότι οι άνθρωποι είχαν ελεύθερη βούληση και δεν έπρεπε να βασίζονται στη μυρωδιά για να επιβιώσουν και να παραμείνουν ζωντανοί όπως τα σκυλιά και άλλα θηλαστικά.
Στην πραγματικότητα, αναφέρουν οι ερευνητές, δεν υπάρχει καμία υποστήριξη για την ιδέα ότι ένας μεγαλύτερος οσφρητικός βολβός αυξάνει την αίσθηση της οσμής με βάση μόνο το μέγεθος, και επιμένουν ότι η ανθρώπινη αίσθηση της όσφρησης είναι εξίσου καλή όσο και αυτή των ζώων.
“Τα σκυλιά μπορεί να είναι καλύτερα από τους ανθρώπους να διακρίνουν τα ούρα από έναν πυροσβεστικό κρουνό, όμως και οι άνθρωποι μπορεί να είναι καλύτεροι από τους σκύλους στο να διακρίνουν τις μυρωδιές του καλού κρασιού, αλλά λίγες τέτοιες συγκρίσεις έχουν πραγματική πειραματική υποστήριξη”, αναφέρουν επίσης οι ερευνητές στη μελέτη τους.
Η ιδέα ότι οι άνθρωποι δεν έχουν τις ίδιες δυνατότητες οσμής όπως τα ζώα, άνθιζε με τα χρόνια με βάση μερικές γενετικές μελέτες που ανακάλυψαν ότι οι αρουραίοι και τα ποντίκια έχουν γονίδια για περίπου 1000 διαφορετικά είδη υποδοχέων που ενεργοποιούνται από οσμές σε σύγκριση με τους ανθρώπους που έχουν μόνο 400.
Το πρόβλημα με αυτόν τον συνεχιζόμενο μύθο είναι ότι η μυρωδιά είναι πολύ πιο σημαντική από όσο νομίζουμε. Επηρεάζει έντονα την ανθρώπινη συμπεριφορά, προκαλεί μνήμες και συναισθήματα και διαμορφώνει αντιλήψεις.
Η αίσθηση της οσμής μας, διαδραματίζει έναν σημαντικό, μερικές φορές ασυνείδητο, ρόλο στο πώς αντιλαμβανόμαστε και αλληλεπιδράμε με τους άλλους, το πως επιλέγουμε έναν σύντροφο και μας βοηθά να αποφασίσουμε τι θέλουμε να φάμε.
Ενώ η μυρωδιά μπορεί να αρχίσει να επιδεινώνεται στο πλαίσιο της διαδικασίας γήρανσης, οι γιατροί πρέπει να ανησυχούν περισσότερο όταν ένας ασθενής αρχίζει να χάνει την ικανότητα να ανιχνεύει τις οσμές και όχι να επιστρέφουν πίσω στην εσφαλμένη αντίληψη ότι η αίσθηση της οσμής των ανθρώπων είναι κατώτερη άλλων θηλαστικών.
“Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι η απώλεια της αίσθησης της όσφρησης μπορεί να είναι η έναρξη προβλημάτων μνήμης και ασθενειών όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ και του Πάρκινσον”, αναφέρουν επίσης οι ερευνητές στη μελέτη τους. “Μια ελπίδα είναι ότι ο ιατρικός κόσμος θα αρχίσει να κατανοεί τη σημασία της οσμής και ότι η απώλεια της είναι μεγάλη υπόθεση”.
Παραπομπές
John P. McGann et al. Poor human olfaction is a 19th-century myth. Science (2017). DOI: 10.1126/science.aam7263
scientificallytalking
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου