Στην Ελλάδα, περίπου μία ή δύο στις εκατό γυναίκες πάσχουν από νευρογενή ανορεξία, αν και λόγω της μυστικοπάθειας και της ντροπής που συνδέεται με τις διαταραχές πρόσληψης τροφής, πολλά περιστατικά δεν αναφέρονται. Στις ΗΠΑ η ψυχογενής ανορεξία αποτελεί την 3η συχνότερη νόσο στις έφηβες. Κατατάσσεται στις πλέον επικίνδυνες για τη ζωή ψυχικές διαταραχές, έχοντας το μεγαλύτερο ποσοστό θνησιμότητας. Παρόλα αυτά στην Ελλάδα οι επιδημιολογικές μελέτες που είναι απαραίτητες για να έχουμε αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία δεν έχουν διεξαχθεί ακόμα, ειδικές μονάδες και δομές δεν υπάρχουν και κυρίως ιατροί και ασθενείς έχουν άγνοια.
Η Μαρίτα Γεραρχάκη μας μίλησε για τα βασικά χαρακτηριστικά της ασθένειας, τα αίτια, τις δυνατότητες αντιμετώπισης και θεραπείας, αλλά και για τις μεγάλες ελλείψεις σε έρευνα και δομές που υπάρχουν στην Ελλάδα...
«H ψυχογενής ανορεξία, όπως και όλες οι διαταραχές πρόσληψης τροφής (ψυχογενής ανορεξία, ψυχογενής βουλιμία και ψυχαναγκαστική υπερφαγία) είναι ψυχογενής, ψυχολογική νόσος. Η ψυχογενής ανορεξία συγκεκριμένα είναι μια πολύ επικίνδυνη νόσος καθώς έχει το μεγαλύτερο ποσοστό θνησιμότητας στον ψυχιατρικό διαγνωστικό κύκλο, έχει ποσοστό θνησιμότητας γύρω στο 15%. Έχουμε περισσότερους θανάτους δηλαδή από πάσχοντες από ψυχογενή ανορεξία σε σχέση με άλλες γνωστές ψυχιατρικές νόσους. Ακόμη κι από αυτούς που έχουν αυτοκτονικό ιδεασμό.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι ασθενείς υποσιτίζονται, χάνουν βάρος σταδιακά και ακολούθως λόγω αφαγίας έχουν επιπλοκές τόσο σοβαρές που τελικά κινδυνεύουν να πεθάνουν όχι επειδή δεν τρώνε αλλά από τις επιπλοκές αυτού, όπως πχ από καρδιακά νοσήματα, χαμηλή πίεση, πτώση κάλιου, κ.λπ. Το κύριο χαρακτηριστικό της ψυχογενούς ανορεξίας είναι η χαμηλή πρόσληψη τροφής και η μανιώδης ενασχόληση με το σωματικό βάρος και την εικόνα του σώματος. Οι πάσχοντες ασχολούνται υπερβολικά με το τι τρώνε, με τη μέτρηση των θερμίδων και αποστρέφονται καθετί παχυντικό, κατά τη γνώμη τους» μας λέει η κ. Γεραρχάκη, περιγράφοντας τα βασικά χαρακτηριστικά της ασθένειας.
Έχουν διαπιστωθεί συγκεκριμένες αιτίες; Ποιος είναι ο κοινός τόπος των αφηγήσεων των ασθενών;
Οι αιτίες είναι σε γενικές γραμμές πολυπαραγοντικές. Γνωρίζουμε, ότι στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχει ένας συνδυασμός περίπλοκων βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων. Συχνότερα παρατηρούμε χαμηλή αυτοεκτίμηση, θλίψη ή θυμό, δυσκολίες στην έκφραση των συναισθημάτων, προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις ή στην οικογένεια, ιδιαίτερα τραυματικά γεγονότα όπως σεξουαλική κακοποίηση, ιστορικό χλευασμού λόγω σωματικού βάρους, μπούλινγκ, άρα θέματα διεκδικητικότητας, αίσθημα ανεπάρκειας ή έλλειψης ελέγχου στη ζωή. Επίσης σημαντικοί και καθοριστικοί παράγοντες είναι οι κοινωνικές πιέσεις που εξυμνούν το πρότυπο της ισχνότητας και προσδίδουν αξία στην απόκτηση του «τέλειου σώματος». Το δυτικό κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο περί του τι είναι όμορφο είναι αναμφισβήτητα καθοριστικό για την ανορεξία γι αυτό και εντοπίζεται κυρίως στα κορίτσια και κυρίως στην εφηβεία.
Οι επιστήμονες βέβαια εξακολουθούν να ερευνούν και πιθανά παθολογικά ή βιολογικά ωστόσο, στην καθημερινή εμπειρία αυτά παρατηρούνται λιγότερο. Προσωπικά η εμπειρία μου δείχνει πως έχει να κάνει περισσότερο με ψυχολογικούς, κοινωνικούς και ενδοοικογενειακούς παράγοντες.
Διαβάστε επίσης: Η Γαλλία αλλάζει το μόντελινγκΕίναι νόσος της σύγχρονης εποχής;
Τα πρώτα σημάδια τα συναντούμε από την βικτωριανή εποχή, όταν οι γυναίκες έβαλαν κορσέδες. Κορυφώνεται όμως στον 20ο αιώνα με όλη την κοινωνικοοικονομική πίεση που δέχεται η γυναίκα ως σύμβολο. Οι απαιτήσεις για τη γυναίκα ως ερωμένη, ως σύζυγο, ως μητέρα, ως εργαζόμενη και κυρίως ως σύμβολο ομορφιάς στον δυτικό πολιτισμό είναι υψηλές αλλά και παράλογες. Το πρότυπο της ωραίας γυναίκας νοσεί. Στην Αμερική, περίπου 10 εκατομμύρια γυναίκες και 1 εκατομμύριο άνδρες δίνουν μάχη ζωής και θανάτου με διαταραχές πρόσληψης τροφής όπως η ανορεξία ή η βουλιμία.
Μπορούμε λοιπόν παραφράζοντας το «ο πολιτισμός, πηγή της δυστυχίας» του Φρόιντ, να πούμε «ο σύγχρονος πολιτισμός, πηγή της ανορεξίας»;
Ναι. Μαζί όμως με τον πολιτισμό, είναι πολύ σημαντικό να επισημάνουμε και τον όλο της οικογένειας. Πολύ συχνά βλέπω σε όλα μου τα περιστατικά κοινά χαρακτηριστικά στα οικογενειακά περιβάλλοντα. Κοινό χαρακτηριστικό είναι η τελειομανία στην οικογένεια. Γι αυτό και συχνότερα τα κορίτσια που πάσχουν από ανορεξία είναι υποδείγματα καλών μαθητριών, καλών θυγατέρων, κ.λπ. Η τελειομανία είναι το κοινό χαρακτηριστικό στη σκέψη αυτών των κοριτσιών. Συνήθως οι ανορεξικές οικογένειες έχουν αυστηρά κριτήρια και υψηλές προσδοκίες ενώ δεν μοιράζονται αισθήματα και συναισθήματα. Αντίθετα οι βουλιμικές οικογένειες δεν έχουν όρια. Άρα θα έλεγα πως είναι ένας συνδυασμός του πως εξελίσσεται ο πολιτισμός με το ενδοοικογενειακό περιβάλλον και πως αυτό μας έχει θωρακίσει.
Ποια είναι η αντιμετώπιση και η θεραπεία που ενδείκνυται;
Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής αποτελούν ένα δύσκολο θεραπευτικό εγχείρημα τόσο λόγο της σοβαρότητας της νόσου όσο και λόγο της άρνησης που συχνά συναντάται στους ασθενείς ως προς την αναγνώριση και παραδοχή της ύπαρξης προβλήματος.
Υπομονή και δέσμευση τόσο από τη θεραπευτική ομάδα όσο και από την θεραπευόμενη και την οικογένεια της είναι σημαντικά, διότι τα αποτελέσματα θα έρθουν μετά από μερικούς μήνες και όχι αμέσως. Οι περισσότεροι ασθενείς θα χρειαστούν να ακολουθήσουν ψυχοθεραπεία. Η μορφή, που θα πάρει η θεραπεία αυτή προσαρμόζεται πάντα στις ανάγκες του ατόμου και προσφέρεται από έμπειρο και ειδικευμένο θεραπευτή. Γνωρίζουμε, ότι η θεραπεία οικογένειας (Συστεμική Ψυχοθεραπεία) και η ψυχοθεραπεία, που στηρίζεται σε γνωσιακές και συμπεριφερολογικές αρχές (Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία) είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές. Ορισμένοι ασθενείς θα χρειαστούν φαρμακευτική αγωγή με στόχο να αντιμετωπιστούν πιθανόν συνυπάρχουσες καταστάσεις, όπως κατάθλιψη ή άγχος.
Η συμβολή του διατροφολόγου είναι επίσης σημαντική. Σε κάποιες πριπτώσεις και όταν ιδιαίτερα ο δείκτης μάζας σώματος είναι από μια συγκερκιμένη μέτρηση και κάτω είτε σε περιπτώσεις στις οποίες κινδυνεύει άμεσα η υγεία του ατόμου συνιστάται εισαγωγή σε νοσοκομείο. Η αντιμετώπιση της ψυχογενούς ανορεξίας είναι δύσκολη, απαιτεί προσέγγιση του προβλήματος από πολλούς ειδικούς και συνίσταται σε τακτικό ιατρικό έλεγχο, εφαρμογή προγράμματος σίτισης και σε ψυχολογική θεραπεία του ασθενούς και της οικογένειας.
Υπάρχουν στατιστικά στοιχεία για την Ελλάδα;
Δυστυχώς δεν υπάρχουν επιδημιολογικά στατιστικά στοιχεία. Γι αυτό και με την Ανάσα πέρυσι στο πλαίσιο ενός ευρωπαϊκού προγράμματος, οργανώσαμε και τρέχουμε ένα πρόγραμμα που το ονομάσαμε «τροφή για σκέψη», το οποίο περιελάμβανε επιστημονική έρευνα, διεθνές συνέδριο αλλά και εκπαιδευτικό πρόγραμμα στα σχολεία για λόγους πρόληψης και φυσικά για το πως αντιμετωπίζεται. Να φανταστείτε ότι στην Ελλάδα ούτε αυτό έχουμε, γνώση των τρόπων αντιμετώπισης.
Που οφείλεται αυτή η τραγική έλλειψη συλλογής στοιχείων;
Φυσικά στην έλλειψη κονδυλίων, καθώς απαιτείται χρόνος και συνεργασία πολλών επιστημόνων. Φανταστείτε ότι στην Ελλάδα δεν έχουμε καν ειδικές μονάδες που να μπορούν να υποδεχθούν και να αντιμετωπίσουν αυτούς τους ασθενείς. Μόνο το Αιγινήτειο νοσοκομείο έχει κάποιες ειδικές κλίνες για νοσηλεία. Επίσης είναι ελλιπής και η κατάρτιση ειδικών. Σκεφτείτε για παράδειγμα ότι ένα από τα πρώτα συμπτώματα της ανορεξίας στα κορίτσια είναι η διακοπή της έμμηνου ρύσης. Όταν λοιπόν οι γυναικολόγοι ακούνε αυτό συχνότερα δίνουνε ορμόνες, αντί να ελέγξουν όλους τους παράγοντες και να αποκλείσουν αυτούς που πρέπει.
Αυτό είναι άγνοια.
Μεγάλη άγνοια δυστυχώς.
Παρόλα αυτά με βάση και την εμπειρία σας ποια είναι η τάση. Είναι αυξητική ή σταθερή;
Η τάση είναι αυξητική. Ωστόσο αυτό έχει διπλή ανάγνωση. Είναι γεγονός ότι τα κρούσματα αυξάνονται ωστόσο ταυτόχρονα αρχίζει να σπάει το ταμπού. Έτσι όλο και περισσότερα περιστατικά έρχονται στο φως. Κι αυτό είναι από μία άποψη θετικό.
 |
Μαριάνθη Πελεβάνη |
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου