Το κριθάρι του Ηράκλειτου

 

  Το κριθάρι του Ηράκλειτου διαλευκαίνει πολλά περίπλοκα και κομματικά γύρω από τις έννοιες πολιτική - μάζα - διανόηση - σοφία - αυτάρκεια, λιτότητα, απλότητα, μέτρον και πολλά άλλα

 

Γιώργος Σταματόπουλος

Στο απόσπασμα που ακολουθεί (Θεμίστιος, Περί Αρετής) αντικαθιστούμε, απλώς, τις λέξεις Εφέσιοι και πόλη με τις λέξεις Ελληνες και χώρα και αντί Πέρσες διαβάζουμε Εταίροι-δανειστές. «Οι Εφέσιοι είχαν συνηθίσει στην καλοπέραση και τη διασκέδαση· όταν όμως οι Πέρσες κήρυξαν πόλεμο εναντίον τους, η πόλη τους βρέθηκε πολιορκημένη. Αυτοί ωστόσο διασκέδαζαν συνέχεια κατά τη συνήθειά τους. Αλλά τα τρόφιμα άρχισαν να λείπουν στην πόλη.
»Οταν η πείνα έγινε ανυπόφορη, οι κάτοικοι της πόλης συγκεντρώθηκαν για να σκεφτούν τι έπρεπε να κάνουν ώστε να μην τους λείψουν τα αναγκαία για τη ζωή τους. Αλλά κανείς δεν τολμούσε να τους συμβουλεύσει τι θα έπρεπε να κάνουν για να περιορίσουν την καλοζωία. Τότε ένας άνδρας με το όνομα Ηράκλειτος πήρε κριθαρίσιο αλεύρι, το ανακάτωσε με νερό και το έφαγε καθισμένος ανάμεσά τους. Αυτό ήταν ένα σιωπηρό μάθημα για ολόκληρο τον λαό. Η ιστορία λέει ότι οι Εφέσιοι κατάλαβαν αμέσως τον συμβολισμό (...).
»Οταν όμως άκουσαν οι εχθροί τους ότι αυτοί θα μάθουν να ζουν κανονικά και ότι γευμάτιζαν κιόλας σύμφωνα με τη συμβουλή του Ηράκλειτου, έφυγαν απ’ την πόλη· αν και με τα όπλα τους ήταν νικητές, όμως άδειασαν το πεδίο της μάχης εξαιτίας του κριθαριού του Ηράκλειτου».
Μ’ αρέσει να χρησιμοποιώ το κριθάρι του Ηράκλειτου διότι διαλευκαίνει πολλά περίπλοκα και κομματικά γύρω από τις έννοιες πολιτική - μάζα - διανόηση - σοφία - αυτάρκεια, λιτότητα, απλότητα, μέτρον και πολλά άλλα. Το παραθέτω προς επίρρωσιν της προσπάθειας -έτσι λένε- της αριστερής κυβέρνησης να διακυβερνήσει συνετότερα (επειδή πολλοί ξίνισαν τα μούτρα τους λόγω της κριτικής σ’ αυτήν μετά την υπογραφή του Τρίτου Μνημονίου).
Είμαι πρόθυμος να αποδεχτώ ότι τούτη η κυβέρνηση θα διαχειριστεί δικαιότερα και σοφότερα τα δυσβάστακτα οικονομικά μέτρα. Παραθέτω ευθύς (επιρρωνύοντας, πάντα) μερικούς στίχους από τον Αυτόλυκο του Ευριπίδη: Ανδρας οίμαι χρη σοφούς τε καγαθούς φύλλοις στέφεσθαι, χώστις ηγείται πόλει κάλλιστα σώφρων και δίκαιος ων ανήρ όστις τε μύθοις έργ’ απαλλάσσει κακά μάχας τ’ αφαιρών και στάσεις· τοιαύτα γαρ πόλει τε πάση πάσι θ’ Ελλησιν καλά (Νομίζω πως άνδρες σοφοί και γενναίοι πρέπει να στεφανώνονται με στεφάνια, καθώς και όποιος κυβερνάει την πόλη άριστα, όντας λογικός και όντας δίκαιος άνδρας, κι όποιος με λόγια απομακρύνει τα κακά έργα αποσοβώντας μάχες κι εμφύλιους σπαραγμούς. Γιατί τέτοια είναι καλά για κάθε πόλη και για όλους τους Ελληνες).
Ολα αυτά απαιτούν γενναιότητα, παιδεία και μύηση σ’ έναν κοινοτιστικό τρόπο ζωής, πλανάται όμως η εντύπωση ότι πάσχουμε και στα τρία τούτα προαπαιτούμενα. Αρα; Ματαιοπονούμε; «Οχι», απαντά με πείσμα φίλος, εξαιρετικός μουσικός. «Θα τους στηρίξουμε παρά το έως τούδε αλλοπρόσαλλον των κινήσεών τους. Να κόψουν τον σβέρκο τους, να τα καταφέρουν. Και συ μην είσαι έτσι απόλυτος». Αντιλαμβάνομαι ότι ο πνιγμένος από τα μαλλιά του πιάνεται, δεν υπήρξε όμως απολυτότητα, απλώς κοινός νους.
Ας σταματήσουν επιτέλους οι λεονταρισμοί και οι μεγαληγορίες· είναι τουλάχιστον ανήθικο, ενώ έχεις ηττηθεί κατά κράτος, να δηλώνεις νικητής (!) σε φτωχούς, άνεργους, πεινασμένους, άστεγους, στους χιλιάδες νέους επιστήμονες που εγκατέλειψαν τη χώρα για ένα κομμάτι ψωμί. Ας σωπάσουν επιτέλους οι αριστεροί μνημονιακοί, δεν διαφέρουν σε πολλά από τους φιλελεύθερους μνημονιακούς. Ολοι στο ίδιο καζάνι βράζουμε, πλέον! Μένει (και το πιστεύω) το διαφορετικό ήθος και η εντιμότητα της Αριστεράς...

Posted in: πολιτική