Δεύτερο χαστούκι στο κυβερνητικό σχέδιο «απογαλακτισμού» από
την τρόικα – Στην Ουάσιγκτον η συνέχεια των πιέσεων, εν μέσω αντιθέσεων
για την απειλή νέας ύφεσης στην Ε.Ε.
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Η είδηση στα καθεστωτικά Mέσα παρουσιάστηκε ως εξής: «Μικρότερη η ύφεση το 2012 και το 2013». Στα ψιλά γράμματα της ανακοίνωσης της ΕΛΣΤΑΤ, όμως, μπορούσε να διαπιστώσει κανείς ότι η στατιστική βελτίωση της ύφεσης των δύο προηγούμενων ετών αντισταθμιζόταν από σημαντική αύξηση του ίδιου δείκτη για τα έτη 2010 και 2011. Και το σημαντικότερο, ο ιλιγγιώδης «λογαριασμός» της επταετίας: από το 2008 η ελληνική οικονομία έχασε το 1/3 του μεγέθους της, σωρεύοντας ύφεση άνω του 30%. Κι αυτό αν πράγματι το τρέχον έτος κλείσει με μηδενική μεταβολή του ΑΕΠ, όπως ελπίζει η κυβέρνηση.
Ωστόσο, με εξαίρεση τον τουρισμό, καμιά ένδειξη μέχρι στιγμής δεν συνηγορεί υπέρ της κυβερνητικής αισιοδοξίας για έστω συμβολική λήξη της ύφεσης. Ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής έπεσε άλλο ένα 2,8% στο οκτάμηνο του έτους (μέχρι Αύγουστο), οι οικοδομικές άδειες μειώθηκαν κατά 8% επιπλέον. Οι πωλήσεις αυτοκινήτων εμφανίζουν μια θεαματική βελτίωση, αλλά θα πρέπει να ψάξει κανείς πόσες από αυτές συνδέονται με τις εταιρείες ενοικίασης και τον τουρισμό. Οι στατιστικοί ισχυρισμοί, επίσης, περί μείωσης της ανεργίας στο 26,4% τον Ιούλιο σκιάζονται από το δεδομένο ότι περίπου 100.000 θέσεις επιδοτούμενης κατάρτισης και «κοινωνικής εργασίας» εξωραΐζουν την πραγματικότητα, χωρίς να αφήσουν πίσω τους πραγματικές θέσεις εργασίας.
Ούτε εξωραϊσμός
Οι δανειστές θα ήθελαν πολύ να στηρίξουν αυτό τον εξωραϊσμό, αλλά δεν είναι τόσο εύκολο. Το ΔΝΤ, για παράδειγμα, στην πρόσφατη έκθεσή του έσπευσε να συμφωνήσει με την πρόβλεψη της κυβέρνησης, που έχει ενσωματωθεί και στο προσχέδιο του προϋπολογισμού, για ανάπτυξη 2,9% το 2015. Αλλά αυτό δεν βρίσκει καθόλου σύμφωνα τα επτά γερμανόφωνα οικονομικά ινστιτούτα που, για λογαριασμό του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών, προβλέπουν ανάπτυξη μόλις 0,9% για την Ελλάδα και εκτιμούν ότι η ανεργία δεν θα πέσει κάτω από το 26% το επόμενο έτος. Η προσγείωση των εκτιμήσεων συνδέεται προφανώς και με το ευρύτερο ευρωπαϊκό περιβάλλον. Όταν η γερμανική οικονομία κολλάει και η Ευρωζώνη, ένα χρόνο από την πανηγυρική «λήξη της κρίσης», αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο νέου κύκλου ύφεσης, από πού θα προέλθει ένα ελληνικό άλμα;
Μ’ αυτά τα μηνύματα από τη λεγόμενη πραγματική οικονομία, το απονενοημένο διάβημα Σαμαρά για έξοδο από το Mνημόνιο, παραίτηση από το υπόλοιπο του δανείου του ΔΝΤ και δανεισμό από τις αγορές είναι λογικό να αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό ή άρνηση από τους επιτηρητές. Προηγήθηκε ο Μάριο Ντράγκι, που την προηγούμενη εβδομάδα ζήτησε «επίσημο, ευρωπαϊκό πρόγραμμα στήριξης και εποπτείας», προκειμένου να ενταχθούν τα τιτλοποιημένα δάνεια και τα ελληνικά ομόλογα στο πρόγραμμα παροχής ρευστότητας από την ΕΚΤ. Τώρα, ήταν η επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ που «κούρεψε» το όνειρο Σαμαρά. Χωρίς ιδιαίτερο τακτ, απέρριψε εμμέσως την κυβερνητική δήλωση παραίτησης από το υπόλοιποι δάνειο του ΔΝΤ και αντέτεινε ότι το Ταμείο θα τασσόταν υπέρ μιας «προληπτικής στήριξης» της Ελλάδας και μάλιστα με «ευρωπαϊκή εγγύηση». Και ο Πολ Τομσεν έσπευσε να συμπληρώσει ότι, με τα σημερινά επίπεδα spreads, έξοδος στις αγορές είναι επισφαλής.
Όσο και να το εξωραΐσει κανείς, όπως και να το βαφτίσει, Ντράγκι και Λαγκάρντ παραπέμπουν ευθέως σε νέο πρόγραμμα και νέο μνημόνιο. Ακόμη κι αν σταματήσει ο δανεισμός του ΔΝΤ, ακόμη κι αν θελήσει η κυβέρνηση Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ, εφόσον επιβιώσει, να «φεσώσει» την ελληνική κοινωνία με νέο ακριβό δανεισμό από τις αγορές. Τα spreads επιμένουν να παραπέμπουν σε επιτόκιο 7%. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό το φέσι; Περίπου 600 εκατ. τον χρόνο, ήτοι 6 δισ. στη δεκαετία, αν η κυβέρνηση αποφασίσει να βγει στις αγορές ύψους 9 δισ. το 2015, για να αντικαταστήσει τον αντίστοιχο δανεισμό του ΔΝΤ. Αυτό, για λόγους που μόνο το υπουργείο Οικονομικών γνωρίζει, έχει φροντίσει κρυφά και πονηρά να το προεξοφλήσει στο προσχέδιο του Προϋπολογισμού, στο οποίο εμφανίζει αύξηση του χρέους σε ομόλογα κατά 9 δισ. και αντίστοιχη μείωση του χρέους προς τους δανειστές το 2015.
Συνέχεια στην Ουάσιγκτον
Προφανώς, δεν μασάει η κατσίκα ταραμά. Οι δανειστές το έχουν πάρει μυρωδιά, εξού και η συγχρονισμένη υπόδειξη ΕΚΤ και ΔΝΤ για νέο πρόγραμμα στήριξης. Φυσικά, η μορφή της μπορεί να είναι συζητήσιμη και μια ιδέα θα πάρουν την Κυριακή στην Ουάσιγκτον οι Χαρδούβελης και Στουρνάρας, στη συνάντηση με Λαγκάρντ στο περιθώριο της συνόδου ΔΝΤ και Παγκόσμιας Τράπεζας. Εκεί μπορεί να πάρει πιο συγκεκριμένη μορφή η «προληπτική στήριξη με ευρωπαϊκή εγγύηση» που ζητάει το ΔΝΤ, παίζοντας τον ρόλο του ως εγγυητή της παγκόσμιας τοκογλυφίας. Το μήνυμα είναι περίπου: «Mην πάρετε τα λεφτά μας, δανειστείτε από τις αγορές, αλλά είτε εμείς είτε οι Ευρωπαίοι (δια του ESM) θα πρέπει να εγγυηθούμε με κάποιον τρόπο τα νέα ομόλογα». Τέτοιους μηχανισμούς προληπτικής ρευστότητας διαθέτουν και το ΔΝΤ και η ΕΚΤ και ο ESM. Αλλά, είναι απίθανο να συμβεί το θαύμα αυτός ο μηχανισμός να μη συνοδεύεται από μνημόνιο ή άλλης μορφής επιτήρηση.
Η κυβέρνηση, πάνω στον πολιτικό πανικό της, άνοιξε ένα κεφάλαιο που στην πραγματικότητα δεν μπορεί να ελέγξει ούτε σε μια παράγραφό του. Η διαπραγμάτευση με την τρόικα έχει μείνει στη μέση, ιδιαίτερα στο κεφάλαιο «κόκκινα δάνεια» που επηρεάζει με ποικίλους τρόπους το θέμα του χρέους, τα stresstests στις 26 του μηνός θα αποτυπώσουν τις νέες ανάγκες των τραπεζών, άρα και του μαξιλαριού των 11 δισ. του ΤΧΣ, και το σκανδαλώδες τρικ του αναβαλλόμενου φόρου που, στην ουσία, φορτώνει στους φορολογούμενους οφειλές των τραπεζών, αμφισβητείται από την ΕΚΤ και από την EBA (Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή, που εποπτεύει την τραπεζική ένωση) οι οποίες απαιτούν εφαρμογή του ισχύοντος πλέον bailin. Πιασ’ τ’ αυγό και κούρεφ’ το.
Απόλυτη αβεβαιότητα
Το μοναδικό πλεονέκτημα που διαθέτει η κυβέρνηση είναι ότι η απόλυτη αβεβαιότητα η οποία διακρίνει τον σχεδιασμό της αντισταθμίζεται από μια αντίστοιχη αβεβαιότητα στο μέτωπο των δανειστών. Μια ματιά στα τεκταινόμενα στην Eτήσια Σύνοδο ΔΝΤ και Παγκόσμιας Τράπεζας αποκαλύπτει ότι η προοπτική νέας ύφεσης στην Ευρωζώνη τροφοδοτεί βαθιές αντιθέσεις. Ο Ντράγκι επιμένει σε ποσοτική χαλάρωση αμερικανικού τύπου, με αγορά κρατικών ομολόγων και καλεί τις κυβερνήσεις να χαλαρώσουν τη δημοσιονομική λιτότητα, ο Σόιμπλε το θεωρεί απαράδεκτο γιατί θα ανακόψει τον «μεταρρυθμιστικό» οίστρο των κυβερνήσεων και ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Λόρενς Σάμερς εκτίμησε ότι η Ευρώπη μπορεί να βυθιστεί σε ένα μακρόχρονο τέλμα αποπληθωρισμού και ύφεσης, όπως η Ιαπωνία τη δεκαετία του ’90. Αν αυτή η «προφητεία» αποκτήσει ρεαλισμό, το ελληνικό «πείραμα» θα χάσει και το ήδη μικρό ενδιαφέρον που έχει πλέον για τους δανειστές. Υπό αυτές τις συνθήκες, η κατά Σαμαρά έξοδος από το Mνημόνιο μπορεί να γίνει μόνο σε ρήξη με τους δανειστές. Προς το παρόν αυτό αποτελεί το τελευταίο, συντομότερο ανέκδοτο.
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Η είδηση στα καθεστωτικά Mέσα παρουσιάστηκε ως εξής: «Μικρότερη η ύφεση το 2012 και το 2013». Στα ψιλά γράμματα της ανακοίνωσης της ΕΛΣΤΑΤ, όμως, μπορούσε να διαπιστώσει κανείς ότι η στατιστική βελτίωση της ύφεσης των δύο προηγούμενων ετών αντισταθμιζόταν από σημαντική αύξηση του ίδιου δείκτη για τα έτη 2010 και 2011. Και το σημαντικότερο, ο ιλιγγιώδης «λογαριασμός» της επταετίας: από το 2008 η ελληνική οικονομία έχασε το 1/3 του μεγέθους της, σωρεύοντας ύφεση άνω του 30%. Κι αυτό αν πράγματι το τρέχον έτος κλείσει με μηδενική μεταβολή του ΑΕΠ, όπως ελπίζει η κυβέρνηση.
Ωστόσο, με εξαίρεση τον τουρισμό, καμιά ένδειξη μέχρι στιγμής δεν συνηγορεί υπέρ της κυβερνητικής αισιοδοξίας για έστω συμβολική λήξη της ύφεσης. Ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής έπεσε άλλο ένα 2,8% στο οκτάμηνο του έτους (μέχρι Αύγουστο), οι οικοδομικές άδειες μειώθηκαν κατά 8% επιπλέον. Οι πωλήσεις αυτοκινήτων εμφανίζουν μια θεαματική βελτίωση, αλλά θα πρέπει να ψάξει κανείς πόσες από αυτές συνδέονται με τις εταιρείες ενοικίασης και τον τουρισμό. Οι στατιστικοί ισχυρισμοί, επίσης, περί μείωσης της ανεργίας στο 26,4% τον Ιούλιο σκιάζονται από το δεδομένο ότι περίπου 100.000 θέσεις επιδοτούμενης κατάρτισης και «κοινωνικής εργασίας» εξωραΐζουν την πραγματικότητα, χωρίς να αφήσουν πίσω τους πραγματικές θέσεις εργασίας.
Ούτε εξωραϊσμός
Οι δανειστές θα ήθελαν πολύ να στηρίξουν αυτό τον εξωραϊσμό, αλλά δεν είναι τόσο εύκολο. Το ΔΝΤ, για παράδειγμα, στην πρόσφατη έκθεσή του έσπευσε να συμφωνήσει με την πρόβλεψη της κυβέρνησης, που έχει ενσωματωθεί και στο προσχέδιο του προϋπολογισμού, για ανάπτυξη 2,9% το 2015. Αλλά αυτό δεν βρίσκει καθόλου σύμφωνα τα επτά γερμανόφωνα οικονομικά ινστιτούτα που, για λογαριασμό του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών, προβλέπουν ανάπτυξη μόλις 0,9% για την Ελλάδα και εκτιμούν ότι η ανεργία δεν θα πέσει κάτω από το 26% το επόμενο έτος. Η προσγείωση των εκτιμήσεων συνδέεται προφανώς και με το ευρύτερο ευρωπαϊκό περιβάλλον. Όταν η γερμανική οικονομία κολλάει και η Ευρωζώνη, ένα χρόνο από την πανηγυρική «λήξη της κρίσης», αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο νέου κύκλου ύφεσης, από πού θα προέλθει ένα ελληνικό άλμα;
Μ’ αυτά τα μηνύματα από τη λεγόμενη πραγματική οικονομία, το απονενοημένο διάβημα Σαμαρά για έξοδο από το Mνημόνιο, παραίτηση από το υπόλοιπο του δανείου του ΔΝΤ και δανεισμό από τις αγορές είναι λογικό να αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό ή άρνηση από τους επιτηρητές. Προηγήθηκε ο Μάριο Ντράγκι, που την προηγούμενη εβδομάδα ζήτησε «επίσημο, ευρωπαϊκό πρόγραμμα στήριξης και εποπτείας», προκειμένου να ενταχθούν τα τιτλοποιημένα δάνεια και τα ελληνικά ομόλογα στο πρόγραμμα παροχής ρευστότητας από την ΕΚΤ. Τώρα, ήταν η επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ που «κούρεψε» το όνειρο Σαμαρά. Χωρίς ιδιαίτερο τακτ, απέρριψε εμμέσως την κυβερνητική δήλωση παραίτησης από το υπόλοιποι δάνειο του ΔΝΤ και αντέτεινε ότι το Ταμείο θα τασσόταν υπέρ μιας «προληπτικής στήριξης» της Ελλάδας και μάλιστα με «ευρωπαϊκή εγγύηση». Και ο Πολ Τομσεν έσπευσε να συμπληρώσει ότι, με τα σημερινά επίπεδα spreads, έξοδος στις αγορές είναι επισφαλής.
Όσο και να το εξωραΐσει κανείς, όπως και να το βαφτίσει, Ντράγκι και Λαγκάρντ παραπέμπουν ευθέως σε νέο πρόγραμμα και νέο μνημόνιο. Ακόμη κι αν σταματήσει ο δανεισμός του ΔΝΤ, ακόμη κι αν θελήσει η κυβέρνηση Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ, εφόσον επιβιώσει, να «φεσώσει» την ελληνική κοινωνία με νέο ακριβό δανεισμό από τις αγορές. Τα spreads επιμένουν να παραπέμπουν σε επιτόκιο 7%. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό το φέσι; Περίπου 600 εκατ. τον χρόνο, ήτοι 6 δισ. στη δεκαετία, αν η κυβέρνηση αποφασίσει να βγει στις αγορές ύψους 9 δισ. το 2015, για να αντικαταστήσει τον αντίστοιχο δανεισμό του ΔΝΤ. Αυτό, για λόγους που μόνο το υπουργείο Οικονομικών γνωρίζει, έχει φροντίσει κρυφά και πονηρά να το προεξοφλήσει στο προσχέδιο του Προϋπολογισμού, στο οποίο εμφανίζει αύξηση του χρέους σε ομόλογα κατά 9 δισ. και αντίστοιχη μείωση του χρέους προς τους δανειστές το 2015.
Συνέχεια στην Ουάσιγκτον
Προφανώς, δεν μασάει η κατσίκα ταραμά. Οι δανειστές το έχουν πάρει μυρωδιά, εξού και η συγχρονισμένη υπόδειξη ΕΚΤ και ΔΝΤ για νέο πρόγραμμα στήριξης. Φυσικά, η μορφή της μπορεί να είναι συζητήσιμη και μια ιδέα θα πάρουν την Κυριακή στην Ουάσιγκτον οι Χαρδούβελης και Στουρνάρας, στη συνάντηση με Λαγκάρντ στο περιθώριο της συνόδου ΔΝΤ και Παγκόσμιας Τράπεζας. Εκεί μπορεί να πάρει πιο συγκεκριμένη μορφή η «προληπτική στήριξη με ευρωπαϊκή εγγύηση» που ζητάει το ΔΝΤ, παίζοντας τον ρόλο του ως εγγυητή της παγκόσμιας τοκογλυφίας. Το μήνυμα είναι περίπου: «Mην πάρετε τα λεφτά μας, δανειστείτε από τις αγορές, αλλά είτε εμείς είτε οι Ευρωπαίοι (δια του ESM) θα πρέπει να εγγυηθούμε με κάποιον τρόπο τα νέα ομόλογα». Τέτοιους μηχανισμούς προληπτικής ρευστότητας διαθέτουν και το ΔΝΤ και η ΕΚΤ και ο ESM. Αλλά, είναι απίθανο να συμβεί το θαύμα αυτός ο μηχανισμός να μη συνοδεύεται από μνημόνιο ή άλλης μορφής επιτήρηση.
Η κυβέρνηση, πάνω στον πολιτικό πανικό της, άνοιξε ένα κεφάλαιο που στην πραγματικότητα δεν μπορεί να ελέγξει ούτε σε μια παράγραφό του. Η διαπραγμάτευση με την τρόικα έχει μείνει στη μέση, ιδιαίτερα στο κεφάλαιο «κόκκινα δάνεια» που επηρεάζει με ποικίλους τρόπους το θέμα του χρέους, τα stresstests στις 26 του μηνός θα αποτυπώσουν τις νέες ανάγκες των τραπεζών, άρα και του μαξιλαριού των 11 δισ. του ΤΧΣ, και το σκανδαλώδες τρικ του αναβαλλόμενου φόρου που, στην ουσία, φορτώνει στους φορολογούμενους οφειλές των τραπεζών, αμφισβητείται από την ΕΚΤ και από την EBA (Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή, που εποπτεύει την τραπεζική ένωση) οι οποίες απαιτούν εφαρμογή του ισχύοντος πλέον bailin. Πιασ’ τ’ αυγό και κούρεφ’ το.
Απόλυτη αβεβαιότητα
Το μοναδικό πλεονέκτημα που διαθέτει η κυβέρνηση είναι ότι η απόλυτη αβεβαιότητα η οποία διακρίνει τον σχεδιασμό της αντισταθμίζεται από μια αντίστοιχη αβεβαιότητα στο μέτωπο των δανειστών. Μια ματιά στα τεκταινόμενα στην Eτήσια Σύνοδο ΔΝΤ και Παγκόσμιας Τράπεζας αποκαλύπτει ότι η προοπτική νέας ύφεσης στην Ευρωζώνη τροφοδοτεί βαθιές αντιθέσεις. Ο Ντράγκι επιμένει σε ποσοτική χαλάρωση αμερικανικού τύπου, με αγορά κρατικών ομολόγων και καλεί τις κυβερνήσεις να χαλαρώσουν τη δημοσιονομική λιτότητα, ο Σόιμπλε το θεωρεί απαράδεκτο γιατί θα ανακόψει τον «μεταρρυθμιστικό» οίστρο των κυβερνήσεων και ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Λόρενς Σάμερς εκτίμησε ότι η Ευρώπη μπορεί να βυθιστεί σε ένα μακρόχρονο τέλμα αποπληθωρισμού και ύφεσης, όπως η Ιαπωνία τη δεκαετία του ’90. Αν αυτή η «προφητεία» αποκτήσει ρεαλισμό, το ελληνικό «πείραμα» θα χάσει και το ήδη μικρό ενδιαφέρον που έχει πλέον για τους δανειστές. Υπό αυτές τις συνθήκες, η κατά Σαμαρά έξοδος από το Mνημόνιο μπορεί να γίνει μόνο σε ρήξη με τους δανειστές. Προς το παρόν αυτό αποτελεί το τελευταίο, συντομότερο ανέκδοτο.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου