Ένας επιπλέον χρόνος εκπαίδευσης, 10% λιγότερη θρησκεία και 11% πτώση στις προλήψεις – Τι δείχνουν έρευνες σε 11 ευρωπαϊκές χώρες, την Τουρκία και τον Καναδά – Αναλυτική σκέψη και θετικές επιστήμες αδυνατίζουν τις θρησκευτικές πεποιθήσεις
Βασίλης Γαλούπης
Είναι μια είδηση των τελευταίων ημερών που δεν έχει παίξει καθόλου στα ελληνικά ΜΜΕ, όμως παρουσιάζει σίγουρα ενδιαφέρον. Αρκεί, λοιπόν, μόνο ένας παραπάνω χρόνος στο σχολείο για να κάνει κάποιον κατά 10% λιγότερο θρησκόληπτο ή θρησκευόμενο. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε η μελέτη «Compulsory schooling laws and formation of beliefs-education, religion and superstition» του National Bureau of Economic Research, που δημοσιεύθηκε στις 6.10.14.
Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε 11 ευρωπαϊκές χώρες. Κι επικεντρώθηκε στην θρησκευτική πίστη και κατά πόσο αυτή επηρεάστηκε από τις αλλαγές που έγιναν το διάστημα 1960-1985 με την σταδιακή αύξηση της διάρκειας της υποχρεωτικής σχολικής εκπαίδευσης.
Το National Bureau of Economic Research, με έδρα στην Αμερική, εξειδικεύεται στις οικονομικές επιστήμες, ωστόσο οι έρευνές του είναι πολλές φορές ευρύτερου κοινωνικού και ακαδημαϊκού ενδιαφέροντος. Ιδρύθηκε το 1920 και στις τάξεις των συνεργατών του συμπεριλαμβάνονται τουλάχιστον 20 Νομπελίστες, μεταξύ των οποίων και οι Πολ Κρούγκμαν, Τζόζεφ Στίγκλιτς και Μίλτον Φρίντμαν. Είναι ο μεγαλύτερος Οργανισμός οικονομικών μελετών στις ΗΠΑ, με προγράμματα και για την ηλικία, τα παιδιά, την εκπαίδευση, την ενέργεια και το περιβάλλον, την υγεία κ.α.
Σύμφωνα, λοιπόν, με τις απαντήσεις του κόσμου στα ερωτηματολόγια της European Social Survey, ένας μόνο επιπλέον χρόνος υποχρεωτικής εκπαίδευσης καθιστά κατά 10% λιγότερο πιθανό για κάποιον να πηγαίνει σε εκκλησία, τζαμί ή οποιονδήποτε γενικά χώρο θρησκευτικής λατρείας, να προσεύχεται ιδιωτικά ή να περιγράφει τον εαυτό του ως θρησκευόμενο.
Οι επιστήμονες έκαναν σύγκριση μεταξύ ανθρώπων που προέρχονται από παρόμοια backgrounds, δηλαδή που είναι μεγαλωμένοι σε σχεδόν ίδια περιβάλλοντα και συνθήκες. Και διαπίστωσαν ότι όσοι ανήκαν στις πρώτες «φουρνιές» μαθητών που έτυχε να συμπέσουν με την χρονιά αλλαγής διάρκειας της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, ήταν δηλαδή οι πρώτοι που έμειναν παραπάνω στο σχολείο σε σχέση με προηγούμενους μαθητές, είχαν διαφορετική συμπεριφορά σχετικά με την θρησκεία. Η μελέτη συμπεραίνει ότι αυτή ακριβώς η επιπλέον εκπαίδευση προκάλεσε μείωση ή αν θέλετε κάμψη της θρησκευτικότητας.
Η έρευνα, μάλιστα, επισημαίνει ότι συνήθως στην διάρκεια αυτών των επιπρόσθετων χρόνων στο σχολείο, οι μαθητές διδάσκονται πιο εξελιγμένα μαθηματικά, φυσική και θετικές επιστήμες, με συνέπεια η μεγαλύτερη εξοικείωση των παιδιών στην αναλυτική σκέψη να αδυνατίζει την πίστη σε θρησκευτικές πεποιθήσεις.
Παρόμοια μελέτη που εκδόθηκε νωρίτερα φέτος και πραγματοποιήθηκε εκτός Ευρώπης, καταγράφει ότι στην Τουρκία, κι όταν η χώρα αύξησε τα χρόνια υποχρεωτικής εκπαίδευσης από πέντε σε οκτώ το 1997, επήλθε πολύ σημαντική κοινωνική αλλαγή. Το ποσοστό των γυναικών που αυτοπροσδιορίζονταν ως θρησκευόμενο, φορούσε μαντήλα ή ήταν ψηφοφόροι του ισλαμικού κόμματος έπεσε από 30% – 50%.
Παραδόξως, η έρευνα δεν κατέγραψε καμιά σημαντική αλλαγή στους Τούρκους άντρες.
Μια τρίτη μελέτη του 2011 που έγινε στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στον Καναδά, επικεντρώθηκε επίσης στον ρόλο της αύξησης των χρόνων υποχρεωτικής εκπαίδευσης της χώρας, αλλαγή που πραγματοποιήθηκε στο εκπαιδευτικό σύστημα μεταξύ 1950-1960.
Οι Καναδοί ερευνητές συμπέραναν ότι κάθε επιπλέον χρονιά στο σχολείο είχε σαν αποτέλεσμα μια πτώση τεσσάρων ποσοστιαίων μονάδων στην πιθανότητα το άτομο να ταυτίζεται ή να ακολουθεί κάποια θρησκεία. Η μεγαλύτερη παραμονή στο σχολείο εξηγεί, σύμφωνα με την μελέτη, και την αύξηση στα ποσοστά των Καναδών που δηλώνουν ότι δεν ανήκουν σε καμία θρησκεία: Από 4% του πληθυσμού το 1971 στο 16% το 2001.
Η «φρέσκια» μελέτη του Οκτώβρη 2014, εξάλλου, καταδεικνύει ακόμη ότι ένας μόνο επιπλέον χρόνος στο σχολείο οδηγεί σε «πτώση» κατά 11 ποσοστιαίες μονάδες σε προλήψεις, προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες, αν και οι συγκεκριμένες αρχέγονες «πρακτικές» και πεποιθήσεις παραμένουν δημοφιλείς στον γενικό πληθυσμό.
Το 40% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι συμβουλεύονται συχνά το ωροσκόπιό τους και το 25% δήλωσε πως θεωρεί ότι του φέρνει τύχη κάποιου είδους γούρι.
Στην συγκεκριμένη επιστημονική μελέτη, δεν διακρίνει κανείς «θέση», δηλαδή κρίσεις περί του αν η θρησκευτική πίστη είναι κάτι καλό ή κακό, ούτε ενοχοποιούνται θρησκείες και προσωπικά πιστεύω. Άλλες έρευνες, εξάλλου, έχουν δείξει ότι η πίστη σε κάποια θρησκεία φαίνεται να κάνει τους ανθρώπους πιο χαρούμενους και, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, πιο υγιείς. Το να ισχυριστεί κανείς, πάντως, ότι κάτι τέτοιο αντισταθμίζει τα οφέλη της επιπλέον εκπαίδευσης, θα απαιτούσε ένα… «άλμα πίστης».
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου