Πάνδημο Συλλαλητήριο 400.000 Λαού στην Αθήνα,
οργανωμένο από το ΕΑΜ, ματαιώνει την παράδοση της
Μακεδονίας στους Βουλγάρους κατακτητές, κατά τη διάρκεια
του οποίου ορθώθηκε η Παναγιώτα Σταθοπούλου μπροστά στο
τάνκ, που την έλυωσε (πηγή ποαεα).
Στις αρχές Ιούλη 1943, οι Γερμανοί αποφάσισαν να
αντικαταστήσουν με βουλγαρικά φασιστικά στρατεύματα, τα δικά τους στρατεύματα
κατοχής και στην υπόλοιπη Μακεδονία.
Μόλις έγινε γνωστή η απόφαση των χιτλερικών, σηκώθηκε ισχυρό κύμα αγανάκτησης σε όλη τη χώρα. Στις 8 Ιούλη, η Κεντρική Επιτροπή του ΕΑΜ κάλεσε το λαό σε «συναγερμό για τη σωτηρία του λαού της Μακεδονίας και της Θράκης από τα νύχια των αιμοβόρων εισβολέων...». Απόφαση με παρόμοιο περιεχόμενο κυκλοφόρησε και η ΚΕ του ΕΛΑΣ.
Η αρχή των κινητοποιήσεων έγινε στη Μακεδονία, στη Θεσσαλονίκη. Με την καθοδήγηση του ΕΑΜ, συγκροτήθηκαν συλλαλητήρια με συμμετοχή χιλιάδων πατριωτών στις πόλεις Κιλκίς, Εδεσσα, Βέροια, Γιαννιτσά, Κοζάνη, Βόλο, Καρδίτσα, κ.α.
Η προκήρυξη του ΕΑΜ
«Η Μακεδονία ολόκληρη παραδόθηκε στη βουλγαρική θηριωδία. Η απειλή, που το ΕΑΜ είχε υποδείξει από
καιρό και είχε καλέσει τον ελληνικό λαό ν’ αγωνιστή για την αποτροπή της,
αποτελεί σήμερα πραγματικότητα. Μια βουλγαρική στρατιά αναπτύσσεται ανατολικά
του Αξιού. Εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνες – το τρίτο του ελληνικού πληθυσμού –
χωρικοί και αστοί σ’ αυτή τη γωνιά της ελληνικής γης, ποτισμένη με αίμα,
απειλούνται με εξόντωση. Οι βουλγαρικές συμμορίες θα επιπέσουν τώρα κατά των
ανυπεράσπιστων πληθυσμών. Οι διωγμοί, οι δηλώσεις, οι ομαδικές σφαγές, θα
επεκταθούν σε ολόκληρη τη Μακεδονία. Η εθνική τραγωδία αποκορυφώνεται. Τρέμοντας
την ανάπτυξη του ανταρτικού κινήματος, το χιτλεροφασιστικό κτήνος, μη
διαθέτοντας δυνάμεις αρκετές για να το αντιμετωπίσει, εξαπολύει στην Ελλάδα τις
βουλγαρικές ορδές, παραδίδει τώρα ολόκληρη τη Μακεδονία στα εξοντωτικά σχέδια
ενός κτηνώδους ιμπεριαλισμού. Και η προδοτική ψευτοκυβέρνηση – όπως το έχουμε
προβλέψει – αδιαμαρτύρητα τον αποδέχεται τον διαμελισμό των εθνικών εδαφών,
αναγνωρίζει και νομιμοποιεί την επέκτασή του και πιστό όργανο των επιδρομέων,
ενισχύει τα σχέδιά τους» (πηγή erodotos weblog)
Τον Ιούλη του 1943, η χιτλερική διοίκηση, αντιμέτωπη με τα κρίσιμα
προβλήματα του πολέμου, πήρε την απόφαση να παραχωρήσει ολόκληρη τη
Μακεδονία και τη Θράκη στους Βούλγαρους φασίστες. Η μάχη ξεκίνησε στις 7
Ιούλη απ' τη Θεσσαλονίκη. Χιλιάδες νέοι και πλήθη λαού ξεκίνησαν με
διαδήλωση από την Αποστόλου Παύλου. Το ίδιο βράδυ στη Νεάπολη μιλούν,
σε συγκέντρωση λαού και νεολαίας, στελέχη του ΕΑΜ και της ΕΠΟΝ,
ξεσηκώνοντας την πόλη. Τις επόμενες μέρες, σε Επτάλοφο, Νεάπολη,
Τούμπα, Καλαμαριά κινητοποιούνται 50.000 λαού. Στις 10 Ιούλη κηρύσσεται
παλλαϊκή απεργία. Την ίδια μέρα ξεσηκώνεται το Κιλκίς. Στις 17 η
Εδεσσα, τα Γιαννιτσά. Ολη η Μακεδονία, με πρωτοπόρους το ΕΑΜ και την
ΕΠΟΝ, δίνει τη μάχη ενάντια στο διαμελισμό της χώρας.
Τη μάχη αυτή, όμως, την έκρινε η ασύγκριτη σε μαζικότητα και μαχητικότητα διαδήλωση του λαού της Αθήνας, στις 22 Ιούλη 1943. Σε αυτή την πρωτοφανέρωτη μεγαλειώδη διαδήλωση, χιλιάδες λαού πλημμύρισαν το κέντρο της πρωτεύουσας. Σε αυτή τη μάχη, οι κατακτητές ήταν αποφασισμένοι να χτυπήσουν. Τη στιγμή που οι σημαίες έχουν φτάσει στην οδό Ομήρου, μπροστά στην Τράπεζα της Ελλάδας, τα τανκς έρχονται. Μια ξανθιά κοπέλα ορμά με τη σημαία και την ανεμίζει μπροστά απ' το τανκ. Μια ριπή τη ρίχνει κάτω νεκρή. Και οι ερπύστριες περνούνε πάνω απ' το άψυχο κορμί της. Ηταν η Παναγιώτα Σταθοπούλου. Μια άλλη ΕΠΟΝίτισσα ορμά στο τανκ, σκαρφαλώνει και χτυπά τον τανκίστα στο πρόσωπο. Μια σφαίρα, τη ρίχνει κι αυτή νεκρή. Ηταν η Κούλα Λίλη.
Στο ρεπορτάζ για τη μεγάλη διαδήλωση, η «Νέα Γενιά» γράφει: «Στη μεγάλη διαδήλωση της 22/7 πέσανε ηρωικά οι ΕΠΟΝίτες και ΕΠΟΝίτισσες: Μ. Καλοζύμης εφαρμοστής στη ΒΙΟ, Παναγιώτα Σταθοπούλου, Θώμης Χατζηθωμάς, σπουδαστής, Αντωνιάδου, φοιτήτρια. Ορκιζόμαστε να εκδικηθούμε το θάνατο των συναγωνιστών μας» (πηγή Κόκκινος Φάκελος).
 |
| Πηγή Αντίσταση στις γειτονιές |
Αθήνα
Αποκορύφωμα των εκδηλώσεων αποτέλεσε η μάχη που έδωσε ο αθηναϊκός λαός στις 22 Ιούλη 1943.
Το πρωί της 22 Ιούλη, στην Αθήνα είχε σταματήσει κάθε κίνηση. Οι εργάτες είχαν κατέβει σε απεργία. Τα δημόσια γραφεία και τα καταστήματα έκλεισαν και στους έρημους δρόμους κυκλοφορούσαν περίπολοι στρατευμάτων κατοχής και Ελλήνων αστυνομικών. Σε επίκαιρα σημεία της πρωτεύουσας, οι Γερμανοϊταλοί είχαν στήσει πολυβόλα. Οι ξένοι κατακτητές και οι λακέδες τους είχαν πάρει όλα τα μέτρα για να εμποδίσουν τις εκδηλώσεις του λαού.
Αλλά κατά τις 10 το πρωί οι δρόμοι άρχιζαν να ζωντανεύουν. Οι Αθηναίοι κατέφθασαν στους προκαθορισμένους χώρους των συγκεντρώσεων. Οι Πλατείες στα Εξάρχεια και στου Ψυρρή, στο Κολωνάκι, στο Μοναστηράκι, η Πλατεία Λαυρίου, η Ομόνοια και άλλα κεντρικά σημεία της πρωτεύουσας πλημμύρισαν από χιλιάδες πατριώτες.
Με ξεδιπλωμένες ελληνικές σημαίες και πλακάτ, οι μάζες του λαού προχώρησαν προς το κέντρο, ενώ
χιλιάδες προκηρύξεις γέμισαν τους δρόμους: «Οχι επέκταση», «Εξω οι Βούλγαροι
φασίστες από την ελληνική Μακεδονία - Θράκη», «Κάτω οι προδότες». Τα συνθήματα
αυτά αντήχησαν σ' όλους τους δρόμους της πρωτεύουσας.
Τα γερμανικά τανκς επιχείρησαν χωρίς επιτυχία να διαλύσουν τις φάλαγγες των διαδηλωτών. Ακολούθησαν σκληρές συγκρούσεις. Στις συγκρούσεις σκοτώθηκαν 30 διαδηλωτές, ανάμεσά τους η Παναγιώτα Σταθοπούλου, η Κούλα Λίλη, ο Κ. Δουκάκης, η υφαντουργός Ολγα Μπακόλα, η φοιτήτρια Αντωνιάδη, ο Μ. Καλοζύμης, ο Θωμάς Χατζηθωμάς, ο Θ. Τεριακής, ο Β. Στεφανιώτης και ο ανάπηρος του ελληνοϊταλικού πολέμου Αντώνης Παπασταυράκης. Τραυματίστηκαν 200 διαδηλωτές και συνελήφθησαν 500. Πολλοί από αυτούς καταδικάστηκαν σε βαριές ποινές (πηγή).
Στις 22 Ιούλη του 1943 η ΕΠΟΝίτισσα Παναγιώτα Σταθοπούλου ήταν μια από τους
400.000 αγωνιστές, άντρες, γυναίκες και παιδιά, που ξεχύθηκαν στο κέντρο της
Αθήνας για να ματαιώσουν τα σχέδια των ναζί. Οι Γερμανοί έβλεπαν ότι η Αντίσταση
στις πόλεις και τα βουνά απασχολούσε δώδεκα ολόκληρες μεραρχίες τους στην
Ελλάδα. Εδώ και μήνες, στο Ανατολικό Μέτωπο είχαν προβλήματα. Ετσι, για να
ελευθερώσουν μερικά στρατεύματα, αποφάσισαν να επεκτείνουν τη βουλγαρική κατοχή
έως τη Θεσσαλία.
Από το πρωί εκείνης της μέρας, όλα είχαν νεκρώσει. Λαοθάλασσα ο κόσμος από
τις συνοικίες στο κέντρο. Γερμανικά μηχανοκίνητα, ιταλική καβαλερία, «Ελληνες»
χωροφύλακες χτυπάνε στο ψαχνό. Κάποιοι πέφτουν, αλλά η κοσμοπλημμύρα προχωράει.
Γύρω στην Ομόνοια γίνονται μάχες. Οι διαδηλωτές έρχονται στα χέρια με τους
καραμπινιέρους, νέες κοπέλες αφοπλίζουν χωροφύλακες, ανάπηροι χτυπούν με τα
δεκανίκια τους μέσα από τα καροτσάκια.
Στην οδό Ομήρου, η Παναγιώτα προχωράει μπροστά στο τανκς, για να το εμποδίσει
να προχωρήσει. Ο Γερμανός την πυροβολεί και περνάει από πάνω της. Ενα άλλο
κορίτσι, η Κούλα Λίλη, βλέποντας το μηχανοκίνητο να πλακώνει το σώμα της
Σταθοπούλου, πηδάει πάνω στην ερπύστρια και με το τακούνι της χτυπάει στο
πρόσωπο τον οδηγό του. Εκείνος πυροβολεί με το πιστόλι και η Λίλη σωριάζεται
θανάσιμα πληγωμένη στην άσφαλτο.
Στις 22 του Ιούλη 1943 τριάντα έπεσαν νεκροί και τριακόσιοι πληγώθηκαν. Ομως,
οι Βούλγαροι φασίστες δεν έφτασαν μέχρι τη Θεσσαλία και οι Γερμανοί δεν έφυγαν
για το Ανατολικό Μέτωπο...
Οι διαδηλωτές κατόρθωσαν να αρπάξουν το σώμα της Παναγιώτας και χέρια
στοργικά στόλισαν το κεφάλι της πάνω από το σημείο που είχε συντριβεί, με
λουλούδια, πριν την παραδώσουν στη μάνα γη... (πηγή Ριζοσπάστης).
Η Παναγιώτα Σταθοπούλου γεννήθηκε στην
Αμερική από γονείς που κατάγονταν από το Μεγάλο Χωριό Ευρυτανίας. Στην
Κατοχή βρέθηκαν στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν στη συνοικία του Γκύζη,
στην οδό Βαλτινών, η οποία μετά τη θυσία της Παναγιώτας πήρε το όνομά
της. Ομως, με την απελευθέρωση οι κυβερνήσεις αφαίρεσαν το όνομά της και
επανήλθε στο προηγούμενο!
Τα χρόνια πέρασαν... Η ηρωική μορφή της Σταθοπούλου βρέθηκε στην αφάνεια και στη λησμονιά. Υστερα από χρόνια, επί δημαρχίας Δ. Μπέη, στήθηκε μια υποτυπώδης πλάκα απέναντι από εκεί που βρισκόταν το σπίτι της (στο άλσος, γιατί στην πολυκατοικία που έγινε δε δέχτηκαν να τοποθετηθεί) και έτσι παραμένει, φθαρμένη από το χρόνο.
Στο χωριό όμως των γονιών της, στο Μεγάλο Χωριό, στήθηκε ένα μεγαλόπρεπο μνημείο με φροντίδα του αντιστασιακού Αυγέρη Αυγερόπουλου και των συγγενών της, με απούσα πάντα την πολιτεία. Επίσης στη συμβολή των οδών Ομήρου και Πανεπιστημίου - στο χώρο που έπεσε η Παναγιώτα Σταθοπούλου κάτω από τις ερπύστριες των γερμανικών τανκς - στη γωνία της Εθνικής Τράπεζας υπάρχει μια πλάκα με τα ονόματα των πεσόντων και της Παναγιώτας (πηγή).
Κούλα Λίλη
Φοιτήτρια της Γαλλικής Ακαδημίας , 19
χρονών.
Ο Ριζοσπάστης της 23 Ιουλίου 1943
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου