Τζαν Λορέντζο Μπερνίνι (Gian Lorengo Bernini) – Ιταλός γλύπτης. 440 χρόνια από τον θάνατό του

Γρά­φει η Τασσώ Γαΐλα //
Αρ­θρο­γρά­φος-Ερευ­νή­τρια

Ο Τζιάν Λο­ρέν­τζο Μπερ­νί­νι γεν­νή­θη­κε στη Νά­πο­λη το 1598 και απε­βί­ω­σε στην Ρώμη το 1680. Θε­ω­ρεί­ται ο κυ­ριό­τε­ρος εκ­πρό­σω­πος του Μπα­ρόκ. Γλύ­πτης, αρ­χι­τέ­κτων, ζω­γρά­φος και συγ­γρα­φέ­ας μία από τις κο­ρυ­φαί­ες προ­σω­πι­κό­τη­τες των τε­χνών όλων των επο­χών.

Στο χώρο της γλυ­πτι­κής το δια­ση­μό­τε­ρο πα­γκο­σμί­ως έργο του είναι το υπαί­θριο γλυ­πτό του το ‘Συ­ντρι­βά­νι του Τρί­τω­να’(1647) στην πλα­τεία Να­βό­να.Εμείς όμως περ­νά­με στην ανάρ­τη­ση της Πι­να­κο­θή­κης Borghese(Μπορ­γκέ­ζε) της Ρώμης όπου και εκτί­θε­νται γλυ­πτά του Μπερ­νί­νι και στο έργο του : “Apollo e Dafne” di Gianlorenzo Bernini .Marmo di Carrara, 243 cm, 1625.
(Απόλ­λων και Δάφνη του Τζαν Λο­ρέν­τζο Μπερ­νί­νι).

Έργο που κυ­ριο­λε­κτι­κά κόβει την ανάσα του θεατή.Ας ση­μειω­θεί ότι ακόμη ένα έργο του Μπερ­νί­νι με θέμα από την Ελ­λη­νι­κή μυ­θο­λο­γία το ‘Η αρ­πα­γή της Περ­σε­φό­νη­ς’ εκτί­θε­ται στην ίδια γκα­λε­ρία , ελ­λη­νι­κή μυ­θο­λο­γία με­γά­λη πηγή έμπνευ­σης για τον ιδιο­φυή Ιταλό καλ­λι­τέ­χνη …

Το ιερό δέ­ντρο Δάφνη.

Αρ­χαία χρό­νια, εποχή του Ομή­ρου, η δάφ­νη-αει­θα­λές δεν­δρύλ­λιο- ονο­μά­ζε­ται «Δάφνη του Απόλ­λω­να», είναι αφιε­ρω­μέ­νη στον Θεό Απόλ­λω­να, είναι ήδη το Ιερό Δέ­ντρο. Γιατί;

Η ιέ­ρεια Δάφνη: Κόρη του Πο­τα­μού Πη­νειού και της Γης (Γαίας), της οποί­ας ήταν και ιέ­ρεια. Νύμφη των Δασών η Δάφνη συ­να­να­στρέ­φε­ται μόνο γυ­ναί­κες και η πα­ρου­σία αν­δρών τι­μω­ρεί­ται με άγριο θά­να­το, ο δε μύθος που ανα­φέ­ρε­ται στην πε­ρι­πέ­τειά της με τον Απόλ­λω­να είναι αι­τιο­λο­γι­κές της σύν­δε­σης του θεού με το προ­φη­τι­κό δέ­ντρο, του οποί­ου η νύμφη απο­τε­λεί προ­σω­πο­ποί­η­ση. Όταν, λοι­πόν, σύμ­φω­να με τον μύθο, ο Απόλ­λω­νας συ­νά­ντη­σε την Δάφνη σε κά­ποιο από τα κυ­νή­για του, την ερω­τεύ­τη­κε και προ­σπά­θη­σε να την πλη­σιά­σει. Η Δάφνη όταν κα­τά­λα­βε ότι δεν μπο­ρού­σε να τον απο­φύ­γει, πα­ρα­κά­λε­σε την μη­τέ­ρα της να την σώσει. Και πράγ­μα­τι, δη­μιουρ­γή­θη­κε ένα χάσμα, όπου χά­θη­κε η Δάφνη, ενώ στη θέση της ξε­πρό­βαλ­λε το ομώ­νυ­μο δέ­ντρο. Από τα κλα­διά του ο Απόλ­λων έφτια­ξε ένα στε­φά­νι που φο­ρού­σε πάντα στο κε­φά­λι του σε ανά­μνη­ση της όμορ­φης Δάφ­νης.

Δάφνη, το σύμ­βο­λο της νίκης, της σο­φί­ας και της ποί­η­σης. Με φύλλα δάφ­νης στε­φά­νω­ναν οι αρ­χαί­οι Έλ­λη­νες τους νι­κη­τές, τους φι­λο­σό­φους και τους ποι­η­τές.

Κι αυτός ο μύθος που ενέ­πνευ­σε δε­κά­δες καλ­λι­τέ­χνες πα­γκό­σμια, ανά­με­σα τους και τον Μπερ­νί­νι, ’μύ­θο­ς’ πού ίσως δεν είναι ‘μύ­θο­ς’ έλαβε χώρα πού;Εκεί που στην θέση του κλασ­σι­κού ναού του Απόλ­λω­να βρί­σκε­ται η…

…Η Μονή Δαφ­νί­ου : Πα­γκό­σμιο μνη­μείο πο­λι­τι­στι­κής κλη­ρο­νο­μιάς-UNESCO 1990. Από την Ρώμη στην Αθήνα λοι­πόν, την Ευ­ρω­παϊ­κή πόλη που κα­τα­λαμ­βά­νει την πρώτη θέση με­τα­ξύ 40 ευ­ρω­παϊ­κών πό­λε­ων με 500.000 έως ένα εκα­τομ­μύ­ριο κα­τοί­κους όσον αφορά τον αριθ­μό πο­λι­τι­στι­κών χώρων και εγκα­τα­στά­σε­ων ενώ ταυ­τό­χρο­να δια­θέ­τει δύο μνη­μεία πο­λι­τι­στι­κής κλη­ρο­νο­μιάς της UNESCO —την Ακρό­πο­λη και τη Μονή Δαφ­νί­ου…

…Μονή Δαφ­νί­ου, στα δυ­τι­κά της Αθή­νας, Βυ­ζα­ντι­νό Μο­να­στή­ρι, το οποίο προ­ο­ρι­ζό­ταν να εκ­φρά­σει με την αν­θρω­πι­στι­κή του διά­θε­ση το μέσο επί­πε­δο της αρι­στο­κρα­τι­κής τέ­χνης της πρω­τεύ­ου­σας του Βυ­ζα­ντί­ου, της Κων­στα­ντί­νου πό­λε­ως. Η Μονή Δαφ­νί­ου απο­τε­λεί πο­λύ­τι­μη μαρ­τυ­ρία για την υψηλή αι­σθη­τι­κή της βυ­ζα­ντι­νής ζω­γρα­φι­κής του 11ου αιώνα, αρχή της πα­ρακ­μής της Βυ­ζα­ντι­νής Αυ­το­κρα­το­ρί­ας. Πα­ρα­μέ­νει δε το μόνο με­γά­λο μνη­μείο της επο­χής στην κα­τη­γο­ρία αυτή.

Στους πρό­πο­δες , λοι­πόν, του όρους Αι­γά­λεω, δίπλα στην αρ­χαία Ιερά Οδό, -από όπου περ­νού­σε κι η πομπή για τα Ελευ­σί­νια μυ­στή­ρια-βρί­σκε­ται η Μονή Δαφ­νί­ου, τα ση­μα­ντι­κό­τε­ρα μνη­μεία της Βυ­ζα­ντι­νής επο­χής μαζί με την Νέα Μονή της Χίου και την Μονή Οσίου Λουκά. O αρ­χαί­ος Ιστο­ρι­κός Παυ­σα­νί­ας ανα­φέ­ρει την ύπαρ­ξη Ναού σ’ αυτήν την θέση, Ναού τον οποίο είδε ο ίδιος, Ναού του Θεού Απόλ­λω­να. Ιερό του Δαφ­ναί­ου Απόλ­λω­να υπήρ­χε στην το­πο­θε­σία αυτή, τόπος λα­τρεί­ας από την αρ­χαιό­τη­τα όπως μαρ­τυ­ρούν τα πρό­σφα­τα ευ­ρή­μα­τα και από τον αρ­χαίο αυτό ναό προ­έρ­χε­ται ένας κί­ο­νας Ιω­νι­κός στο δυ­τι­κό τμήμα του Χρι­στια­νι­κού Ναού καθώς και ορι­σμέ­νοι λίθοι σε υπό­λοι­πες οι­κο­δο­μές του Μο­να­στη­ρί­ου.

Ακρι­βώς στη θέση του Ιερού του Απόλ­λω­να –εγκλη­μα­τι­κή κατά της κλασ­σι­κής αρ­χαιό­τη­τας συ­νή­θειας των πρω­το­χρι­στια­νών-εί­χε χτι­στεί πα­λαιο­χρι­στια­νι­κή Βα­σι­λι­κή τον 5ο ή 6ο αιώνα και στην θέση αυτής της εκ­κλη­σί­ας (πάνω στα ερεί­πια της) χτί­στη­κε το κα­θο­λι­κό της Μονής Δαφ­νί­ου. Ακο­λού­θη­σαν ερη­μώ­σεις, κα­τα­στρο­φές του πρώ­του αυτού Μο­να­στη­ριού που είχε επι­βλη­τι­κές δια­στά­σεις, ξα­να­χτί­στη­κε τον 11ο αι. στις ίδιες δια­στά­σεις, προ­σθέ­σεις κτι­ρί­ων, κα­τά­λη­ψη της Μονής από Λα­τί­νους Μο­να­χούς τον 13ο αι., άν­θη­ση, πα­ρακ­μή, ζη­μιές από σει­σμούς, του 1886 και πρό­σφα­τα του 1981 και 1999.οι ερ­γα­σί­ες απο­κα­τά­στα­σης του μνη­μεί­ου πρώτη φορά διε­νερ­γή­θη­καν το 1888, το 1990 η Μονή Δαφ­νί­ου ανα­κη­ρύ­χτη­κε από την ΟΥ­ΝΕ­ΣΚΟ μνη­μείο πα­γκό­σμιας πο­λι­τι­στι­κής κλη­ρο­νο­μιάς, αυτός δε ο τύπος του Ναού έχει χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό ότι ο τρού­λος στη­ρί­ζε­ται σε οκτώ τόξα που σχη­μα­τί­ζουν οκτά­γω­να. Ακρί­βεια στις ανα­λο­γί­ες του επι­βλη­τι­κού ναού, ψη­φι­δω­τά στην εσω­τε­ρι­κή δια­κό­σμη­ση του ναού, με τις πα­ρι­στά­με­νες μορ­φές των Αγ­γέ­λων να θυ­μί­ζουν τις “Νίκες” της αρ­χαιό­τη­τας,-σύμ­πτω­ση;- αρ­χαιο­πρέ­πεια και γε­νι­κά είναι εμ­φα­νής η τάση που επι­κρα­τού­σε τότε στην Βυ­ζα­ντι­νή Αυλή (εποχή Κο­μνη­νών), για την ανα­βί­ω­ση του αρ­χαί­ου κάλ­λους.

Πηγή: ΑΘΗΝΑ (ΜΝΗ­ΜΕΙΑ ΒΥ­ΖΑ­ΝΤΙ­ΝΗΣ ΠΕ­ΡΙΟ­ΔΟΥ),
ΠΑ­ΠΥ­ΡΟΣ/ LAROUSSE/BRITANNICA./Galleria Borghese Roma

Posted in: ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ΙΣΤΟΡΙΑ