Τεχνητή Νοημοσύνη: Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα, τώρα τον έλεγχο χάνουμε;

Του Θωμά Γιούργα
Τα επόμενα λίγα χρόνια, το αργότερο μέχρι το 2030, τα αυτοκίνητα χωρίς οδηγό (self-driving cars) θα έχουν κατακλύσει τους δρόμους. Ήδη τα πρώτα self-driving cars εξετάζονται σε ελεγχόμενους δρόμους των Η.Π.Α, ενώ η ρύθμιση της τεχνητής του νοημοσύνης είναι αντικείμενο φιλοσοφικής συζήτησης. Για παράδειγμα, τι θα κάνει ένα αυτοκίνητο δίχως οδηγό στην περίπτωση αναπόφευκτης σύγκρουσης –θα στρίψει προς το πεζοδρόμιο όπου βρίσκονται δύο μικρά παιδιά ή θα πέσει πάνω σε 4 ενήλικες; Τα σενάρια είναι αναρίθμητα και η συμβολή των Ηθικών και πολιτικών φιλοσόφων αναγκαία (σκεφτείτε πόσες δουλειές θα χαθούν εξαιτίας της αντικατάστασης οδηγών από self-driving οχήματα).

Η προοπτική της ενσωμάτωσης βαθιάς τεχνητής νοημοσύνης στην ζωή μας είναι προ των πυλών. Ήδη μηχανές όπως το Google search, translators, κινητά τηλέφωνα περιέχουν αρκετά προηγμένη τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης. Εμείς ως άνθρωποι (agents) έχουμε κάνει ένα σημαντικό outsourcing των ικανοτήτων μας και της ταυτότητας μας στις έξυπνες μηχανές. Κάναμε outsourcing την γνώση σε μηχανές αναζήτησης, κάναμε outsourcing την μνήμη μας σε υπολογιστές και κινητά, και το επόμενο βήμα που έρχεται απειλητικά είναι να κάνουμε outsourcing την κρίση μας για άλλους ανθρώπους σε applications που μέσα από πολύπλοκους αλγόριθμους θα μας «ενημερώνουν» για το αν ένας άγνωστος άνθρωπος που κάθεται απέναντι μας είναι ομοφυλόφιλος, αν είναι αξιόπιστος, αν είναι τεμπέλης, κλπ
Αυτή η παραχώρηση της ταυτότητας και των ικανοτήτων μας στην τεχνητή νοημοσύνη πρόκειται να προκαλέσει τεράστια ηθικά ρήγματα και διλήμματα στην καθημερινή συναναστροφή μας με άλλους ανθρώπους. Ακόμα χειρότερα, σε ένα δυστοπικό σενάριο, πρόκειται να χρησιμοποιηθεί από κρατικούς και εταιρικούς κολοσσούς για τον έλεγχο, την καταστολή, την χειραγώγηση πολιτών και της κοινωνίας (ειδικά σε ένα καθεστώς σκληρού νεοφιλελευθερισμού όπως το σημερινό). Αυτές οι προκλήσεις βρίσκονται πολύ κοντά μας, ή μάλλον είναι τεχνολογικά ήδη εδώ και περιμένουμε να τις συναντήσουμε στο άμεσο μέλλον.
Δύο διαδικασίες μπορούν μας προστατεύσουν μπροστά στην απειλή δυστοπικών σεναρίων χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης. Πρώτον, η εφαρμογή της τόσο προηγμένης τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης να μην πέσει στα χέρια ιδιωτικών συμφερόντων. Δεύτερον και σημαντικότερο, να κατασκευάσουμε και να εντάξουμε ΑΜΕΣΑ, μαθήματα συναισθηματικής εκπαίδευσης από τις πρώτες βαθμίδες του σχολείου. Στοχεύοντας στο να δημιουργήσουμε συναισθηματικά καλλιεργημένους, αυτόνομους και με κριτική σκέψη πολίτες, οι οποίοι δεν θα εμπιστεύονται περισσότερο τον ψηφιακό εαυτό τους από τον πραγματικό εαυτό τους.
*Έμπνευση του τίτλου οι προφητικοί στίχοι της Ναταλίας Γερμανού στο τραγούδι του Σάκη Ρουβά.

Posted in: ΕΠΙΣΤΗΜΗ-ΕΡΕΥΝΕΣ