Paradise Papers: Μεγάλη διαρροή εγγράφων για τους παραδείσους της φοροδιαφυγής

Αποκαλύψεις για αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων
Ένας «θησαυρός» 13,4 εκατομμυρίων εγγράφων αναδεικνύει τους δεσμούς μεταξύ της Ρωσίας και του δισεκατομμυριούχου υπουργού Εμπορίου της κυβέρνησης Trump, των μυστικών συναλλαγών του επικεφαλής των χρηματικών ενισχύσεων του Καναδού πρωθυπουργού Justin Trudeau, των υπεράκτιων συμφερόντων της βασίλισσας της Αγγλίας και περισσότερων από 120 πολιτικών σε όλο τον κόσμο.

Τα έγγραφα που έχουν διαρρεύσει δείχνουν πόσο βαθιά το υπεράκτιο χρηματοπιστωτικό σύστημα εμπλέκεται με τους αλληλοεπικαλυπτόμενους κόσμους των πολιτικών, του ιδιωτικού πλούτου και των πολυεθνικών κολοσσών, όπως η Apple, η Nike, η Uber και άλλες διεθνείς εταιρείες, που αποφεύγουν τους φόρους με όλο και πιο ευφάνταστα λογιστικά τρικ. Ένας από τους ιστούς των offshore εταιρειών οδηγεί στον υπουργό Εμπορίου της κυβέρνησης Trump, τον Wilbur Ross, ο οποίος συμμετέχει σε ναυτιλιακή εταιρεία που έχει από το 2014 λάβει έσοδα άνω των 68 εκατομμυρίων δολαρίων από μια ρωσική ενεργειακή εταιρεία, μέρος της οποίας ανήκει στον γαμπρό του Ρώσου προέδρου Vladimir Putin. Συνολικά, στα δεδομένα της διαρροής εμφανίζονται οι offshore δεσμοί περισσότερων από δώδεκα συμβούλων του Donald Trump, μελών του υπουργικού συμβουλίου, ενώ και σημαντικοί χορηγοί εμφανίζονται στα διαφυγόντα δεδομένα.
Η διαρροή των Paradise Papers προέρχεται από δύο εταιρείες παροχής υπηρεσιών offshore, την Appleby και την Asiaciti Trust που εδρεύουν στις Βερμούδες και τη Σιγκαπούρη αντίστοιχα, καθώς και από 19 εταιρικά μητρώα από φορολογικούς παραδείσους και δικαιοδοσίες μυστικότητας. Οι διαρροές αυτές ελήφθησαν από τη γερμανική εφημερίδα Süddeutsche Zeitung η οποία μοιράστηκε τα στοιχεία με τη Διεθνή Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) και το δίκτυο των εκατοντάδων δημοσιογράφων (380 δημοσιογράφοι από 67 χώρες). Στην Ελλάδα, έρευνες για τα στοιχεία της διαρροής δημοσιεύονται από την 24MEDIA και το «Έθνος».

Η υπόσχεση που δίνουν οι φορολογικοί «παράδεισοι» είναι η μυστικότητα – τα υπεράκτια κέντρα διευκολύνουν τη δημιουργία εταιρειών των οποίων οι πραγματικοί ιδιοκτήτες είναι δύσκολο ή αδύνατο να εντοπιστούν. Ενώ η κατοχή μιας offshore εταιρείας είναι συχνά νόμιμη, η μυστικότητα που διασφαλίζει προσελκύει άτομα που σχετίζονται με δραστηριότητες ξεπλύματος βρώμικου χρήματος, εμπόρους ναρκωτικών, κλεπτοκράτες και άλλους που θέλουν να λειτουργούν στο σκοτάδι. Οι offshore, που αρκετές φορές αποτελούν «εταιρείες-κελύφη» χωρίς εργαζόμενους ή χώρους γραφείων, χρησιμοποιούνται επίσης σε περίπλοκες δομές φοροαποφυγής που στερούν δισεκατομμύρια από τα κρατικά ταμεία.
Η βιομηχανία των offshore κάνει τους «φτωχούς φτωχότερους» και «αυξάνει την ανισότητα του πλούτου» δήλωσε η Brooke Harrington, πιστοποιημένη διαχειρίστρια κεφαλαίων και καθηγήτρια της Σχολής Επιχειρήσεων της Κοπεγχάγης, η οποία είναι ο συγγραφέας του βιβλίου «Capital Without Borders: Managers Wealth and One Percent».
«Υπάρχει αυτή η μικρή ομάδα ανθρώπων που δεν υπόκεινται εξίσου στους νόμους όπως όλοι μας, και αυτό γίνεται με σκοπό» δήλωσε η Harrington. Αυτοί οι άνθρωποι «ζουν το όνειρο» να απολαμβάνουν «τα οφέλη της κοινωνίας, χωρίς να υπόκεινται σε κανέναν από τους περιορισμούς της».

Τα στοιχεία ενισχύουν τις αποκαλύψεις από τη διαρροή εγγράφων offshore και την έρευνα των Panama Papers το 2016 από το ICIJ και τα μέσα ενημέρωσης που συμμετείχαν. Τα νέα αρχεία φέρνουν στο φως ένα διαφορετικό σετ ανεξερεύνητων φορολογικών παραδείσων, συμπεριλαμβανομένων μερικών με καλύτερη φήμη και υψηλότερο κόστος για να διατηρεί κανείς offshore, όπως είναι τα Νησιά Κέιμαν και οι Βερμούδες. Οι πιο λεπτομερείς αποκαλύψεις περιλαμβάνονται σε εταιρικά αρχεία που απλώνονται σε βάθος δεκαετιών και προέρχονται από τη δικηγορική εταιρεία Appleby και τον πάροχο εταιρικών υπηρεσιών Estera, δύο επιχειρήσεις που λειτουργούσαν μαζί υπό την επωνυμία Appleby, έως ότου η Estera έγινε ανεξάρτητη το 2016.
Τουλάχιστον 31.000 από τα φυσικά πρόσωπα και τους εταιρικούς πελάτες που περιλαμβάνονται στα αρχεία της Appleby είναι πολίτες των ΗΠΑ ή έχουν διευθύνσεις στις ΗΠΑ – ο μεγαλύτερος αριθμός από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Η Appleby επίσης έχει αρκετούς πελάτες από το Ηνωμένο Βασίλειο, την Κίνα και τον Καναδά, χώρες από τις οποίες αντλεί μεγάλο μέρος της επιχειρηματικής της δραστηριότητας.

Σχεδόν 7 εκατομμύρια αρχεία από την Appleby και τις θυγατρικές της καλύπτουν περίοδο από το 1950 έως 2016 και περιλαμβάνουν μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, συμφωνίες δανειοδότησης δισεκατομμυρίων δολαρίων και τραπεζικές δηλώσεις που αφορούν τουλάχιστον 25.000 εταιρείες συνδεδεμένες με ανθρώπους από 180 χώρες. Η Appleby είναι μέλος του «Offshore Magic Circle», μιας ανεπίσημης κλίκας των νομικών εταιρειών που ειδικεύονται στις offshore. Η δικηγορική εταιρεία έχει γραφεία στις Βερμούδες, το Χονγκ Κονγκ, τη Σανγκάη, τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους, τα νησιά Κέιμαν και άλλα υπεράκτια κέντρα.


Η Appleby έχει μια καλά φυλασσόμενη 100ετή φήμη και έχει αποφύγει τις «γρατζουνιές» της δημόσιας εικόνας της μέσα από ένα μείγμα διακριτικότητας και ακριβούς διαδικασίας παρακολούθησης των πελατών της.
Σε αντίθεση με τη δημόσια εικόνα της, τα αρχεία της διαρροής αποκαλύπτουν μια εταιρεία που έχει παράσχει υπηρεσίες σε ριψοκίνδυνους πελάτες από το Ιράν, τη Ρωσία και τη Λιβύη. Ακόμα την αποτυχία της σε κυβερνητικούς ελέγχους που εντόπισαν κενά στις διαδικασίες για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τιμωρήθηκαν μυστικά από τη χρηματοοικονομική ρυθμιστική Αρχή στις Βερμούδες. Η Appleby δεν απάντησε στις ερωτήσεις του ICIJ, αλλά δημοσίευσε ηλεκτρονικά μια δήλωση στην οποία ανέφερε ότι είχε διερευνήσει τα ερωτήματα του ICIJ και είναι «ικανοποιημένη που δεν υπάρχουν αποδείξεις αδικοπραγίας».
Η εταιρεία δήλωσε ότι υπόκειται «σε συχνούς ρυθμιστικούς ελέγχους και ότι δεσμευόμαστε για την επίτευξη των υψηλών προτύπων που θέτουν οι ρυθμιστικές Αρχές μας».
Η διαρροή περιλαμβάνει επίσης πάνω από μισό εκατομμύριο αρχεία από την Asiaciti Trust, έναν «οικογενειακό» γραφείο εξειδικευμένο στις offshore με κεντρικά γραφεία στη Σιγκαπούρη και παραρτήματα από τη Σαμόα στον Νότιο Ειρηνικό έως τη Νήσο Νέβις στην Καραϊβική.
Στη διαρροή περιλαμβάνονται επίσης έγγραφα από κρατικά μητρώα επιχειρήσεων σε μερικούς από τους πιο μυστικοπαθείς φορολογικούς «παραδείσους» στον κόσμο, την Καραϊβική, τον Ειρηνικό και την Ευρώπη, όπως η Αντίγκουα και Μπαρμπούντα, οι Νήσοι Κουκ και η Μάλτα. Το ένα πέμπτο των πιο πολυάσχολων δικαιοδοσιών μυστικότητας βρίσκεται σε αυτές τις βάσεις δεδομένων.

Ανάμεσα σε άλλα, τα στοιχεία της διαρροής αποκαλύπτουν υπεράκτια ίχνη κατασκοπικών αεροσκαφών που αγοράστηκαν από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την offshore εταιρεία εκρηκτικών (με έδρα στα Μπαρμπέιντος) ενός Καναδού μηχανικού που προσπάθησε να κατασκευάσει ένα «σούπερ όπλο» για τον Ιρακινό δικτάτορα Σαντάμ Χουσεΐν και την εταιρεία των Βερμούδων του αποβιώσαντα Marcial Ο Maciel Degollado, ενός επιφανούς Μεξικανού ιερέα και ιδρυτή της καθολικής θρησκευτικής τάξης των Λεγεωνάριων του Χριστού, των οποίων η κληρονομιά αμαυρώθηκε από ισχυρισμούς για σεξουαλική κακοποίηση παιδιών.
Όπως δείχνουν τα αρχεία της Appleby, η βασίλισσα Ελισάβετ Β’ έχει επενδύσει εκατομμύρια δολάρια σε εταιρείες ιατρικών προϊόντων και καταναλωτικών δανείων. Και ενώ το κληροδότημα με την ιδιωτική περιουσία της βασίλισσας, το Δουκάτο του Λάνκαστερ, παρέχει κάποιες λεπτομέρειες για τις επενδύσεις της σε ακίνητα στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπως εμπορικά κτίρια διάσπαρτα σε όλη τη νότια Αγγλία, δεν έχει αποκαλύψει ποτέ τίποτε σχετικά με τις offshore επενδύσεις της.

Τα αρχεία δείχνουν ότι από το 2007 το κληροδότημα της βασίλισσας επένδυσε σε fund των Νήσων Κέιμαν, το οποίο με τη σειρά του επένδυσε σε εταιρεία ιδιωτικών συμμετοχών (private equity) που ελέγχει την BrightHouse, μια βρετανική εταιρεία leasing ακινήτων που έχει επικριθεί από καταναλωτικές οργανώσεις και μέλη του Βρετανικού Κοινοβουλίου επειδή πωλούσε οικιακά αγαθά σε φτωχούς Βρετανούς με προγράμματα πληρωμών που περιελάμβαναν επιτόκια ύψους έως και 99,9%.
Άλλοι βασιλείς και πολιτικοί με άγνωστες μέχρι στιγμής υπεράκτιες διασυνδέσεις είναι η βασίλισσα Νουρ της Ιορδανίας, η οποία εμφανιζόταν ως δικαιούχος σε δύο καταπιστεύματα (trust) στη Νήσο Τζέρσεϊ, καθώς και ενός trust που διαχειριζόταν την απέραντη βρετανική περιουσία της. Ο Sam Kutesa, υπουργός Εξωτερικών της Ουγκάντας και πρώην πρόεδρος της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, ο οποίος δημιούργησε υπεράκτιο trust στις Σεϋχέλλες για να διαχειρίζεται τον προσωπικό του πλούτο. Ο υπουργός Οικονομικών της Βραζιλίας Henrique de Campos Meirelles, ο οποίος δημιούργησε ένα ίδρυμα στις Βερμούδες «για φιλανθρωπικούς σκοπούς». Και ο Antanas Guoga, Λιθουανός ευρωβουλευτής και επαγγελματίας παίκτης πόκερ, ο οποίος συμμετείχε σε εταιρεία της Νήσου του Μαν, στους μετόχους της οποίας περιλαμβανόταν και παράγοντας τυχερών παιχνιδιών που είχε δεχθεί μήνυση στις Ηνωμένες Πολιτείες και κατέληξε σε συμβιβασμό.

Ο Wesley Clark, που είχε θέσει υποψηφιότητα για την προεδρία του Δημοκρατικού Κόμματος και συνταξιούχος τετράστερος στρατηγός των ΗΠΑ, ο οποίος διετέλεσε ανώτατος διοικητής του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη, ήταν διευθυντής μιας online εταιρείας τυχερών παιχνιδιών με εξωχώριες θυγατρικές, σύμφωνα με τα αρχεία.
Εκπρόσωπος της βασίλισσας Ελισάβετ Β’ δήλωσε στην εφημερίδα Guardian, που συνεργάζεται με το ICIJ, ότι το Δουκάτο έχει συνεχιζόμενη επένδυση στο fund των Νησιών Κέιμαν και ότι δεν γνώριζε την επένδυση στο BrightHouse. Η βασίλισσα καταβάλλει οικειοθελώς φόρο εισοδήματος από το Δουκάτο και τις επενδύσεις του, δήλωσε ο εκπρόσωπος.
Η βασίλισσα Noor δήλωσε στο ICIJ ότι «η διαχείριση όλων των κληροδοτήματων που πέρασαν σε αυτήν και στα παιδιά της από τον [αποβιώσαντα βασιλιά Χουσεΐν] γινόταν πάντα σύμφωνα με τα υψηλότερα ηθικά, νομικά και κανονιστικά πρότυπα». Ο Βραζιλιάνος υπουργός Meirelles είπε ότι δεν επωφελείται προσωπικά από το ίδρυμα που δημιούργησε και ότι θα υποστηρίζει τα φιλανθρωπικά ιδρύματα μετά το θάνατό του. Ο Λιθουανός ευρωβουλευτής Guoga είπε ότι είχε δηλώσει την επένδυσή του στην εταιρεία της Νήσου του Μαν στις αρμόδιες Αρχές και ότι πούλησε την τελευταία από τις μετοχές του το 2014. «Νόμιζα ότι μπορούσες να αποφύγεις τους φόρους, όχι να φοροδιαφύγεις, αλλά είδα ότι δεν ήταν πρακτικό» είπε ο Kutesa στην The Daily Monitor, που είναι εταίρος του ICIJ. Ο Kutesa δήλωσε ότι δεν έκανε τίποτα με τις εταιρείες. «Είπα στην Appleby να την κλείσει πολλά χρόνια πριν». Ο  Clark δεν απάντησε σε αίτημα για σχόλιο.
Εκτός από τις αποκαλύψεις για τους πολιτικούς και τις εταιρείες, τα αρχεία αποκαλύπτουν λεπτομέρειες για την οικονομική ζωή πλουσίων και διάσημων – αλλά και παντελώς αγνώστων. Περιλαμβάνουν το γιοτ και τα υποβρύχια του συνιδρυτή της Microsoft, Paul Allen, το επενδυτικό όχημα του ιδρυτή του eBay Pierre Omidyar στα Νησιά Κέιμαν, και τις μετοχές της Madonna σε εταιρεία ιατρικών ειδών. Ο τραγουδιστής της ποπ και ο ακτιβιστής Bono –εντοπίστηκε με το πραγματικό του όνομα Paul Hewson– είχε μετοχές εταιρείας που είναι καταχωρισμένη στη Μάλτα, η οποία προχώρησε σε επενδύσεις σε εμπορικό κέντρο στη Λιθουανία. Στα αρχεία εντοπίστηκαν και άλλοι, λιγότερο διάσημοι πελάτες, που είχαν καταχωριστεί ως groomer σκύλων, υδραυλικοί και εκπαιδευτές wakeboard.
Ο Bono ήταν ένας «παθητικός, μειοψηφικός μέτοχος» στην εταιρεία της Μάλτας, η οποία έκλεισε το 2015, είπε μία εκπρόσωπός του. Η Madonna και ο Paul Allen δεν απάντησαν σε αιτήματα για σχόλια. Ο Omidyar, του οποίου το δίκτυο Omidyar Network έχει κάνει δωρεές στο ICIJ, αποκαλύπτει τις επενδύσεις του στις αμερικανικές φορολογικές υπηρεσίες, δήλωσε εκπρόσωπός του.

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΙ, ΣΚΑΝΔΑΛΑ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ
TRUDEAU ΚΑΙ TRUMP

Πλούσιοι από ολόκληρο το πολιτικό φάσμα χρησιμοποιούν το υπεράκτιο σύστημα. Τα αρχεία αποκαλύπτουν ότι ο Stephen Bronfman, σύμβουλος του Καναδού πρωθυπουργού Trudeau και στενός φίλος του, συνεργάστηκε με τον Leo Kolber, παράγοντα του Κόμματος των Φιλελευθέρων και πρώην μέλος της Γερουσίας του Καναδά, αλλά και τον γιο του Kolber, για να μεταφέρουν -ησύχως- εκατομμύρια δολάρια σε trust στα Νησιά Κέιμαν. Με ελιγμούς σε υπεράκτιες δικαιοδοσίες ενδέχεται να έχουν αποφύγει να καταβάλλουν φόρους στον Καναδά, τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ, σύμφωνα με ειδικούς που εξέτασαν μερικά από τα 3.000 έγγραφα που περιγράφουν λεπτομερώς τις δραστηριότητες του trust.
Καθώς τα «υπεράκτια πλούτη»  αυξάνονταν, οι δικηγόροι του Bronfman, οι Kolber και άλλα συμφέροντα άσκησαν πίεση στο Κοινοβούλιο του Καναδά να αντισταθεί σε νομοθετικές προτάσεις για τη φορολόγηση εσόδων από υπεράκτια trust.
Ο Bronfman παραμένει βασικός διαχειριστής της οικονομικής στήριξης προς τον Καναδό πρωθυπουργό Trudeau, ο οποίος έχει εξαγγείλει διαφάνεια στην κυβέρνηση και έχει υποσχεθεί την πάταξη της φοροαποφυγής μέσω offshore. Τον Σεπτέμβριο, ο Trudeau δήλωσε στη Γενική Συνέλευση του Ηνωμένων Εθνών: «Αυτήν τη στιγμή έχουμε ένα σύστημα που ενθαρρύνει τους πλούσιους Καναδούς να χρησιμοποιούν ιδιωτικές εταιρείες για να πληρώνουν χαμηλότερο φορολογικό συντελεστή από αυτόν που πληρώνει η μεσαία τάξη. Αυτό δεν είναι δίκαιο και θα το διορθώσουμε».
Οι δικηγόροι του Kolber ανέφεραν σε επιστολή τους προς το CBC, μέσο ενημέρωσης συνεργαζόμενο με το ICIJ, ότι «καμία από τις συναλλαγές ή τα νομικά πρόσωπα δεν πραγματοποίησαν ή συστάθηκαν για να διαφύγουν ή και να αποφύγουν φόρους». Προσέθεσαν δε ότι τα trusts «ήταν πάντοτε σε πλήρη συμμόρφωση με όλους τους ισχύοντες νόμους και προϋποθέσεις» και είπαν ότι δεν θα υπάρξουν περαιτέρω σχόλια από τον Stephen Bronfman.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα αρχεία αποκαλύπτουν επιχειρηματικούς δεσμούς στο εξωτερικό και πρακτικές διαχείρισης του προσωπικού πλούτου βασικών συνεργατών του Trump, οι οποίοι έχουν αποστολή να βοηθήσουν να βγει η «Αμερική Πρώτη» (σ.σ. η φράση «America First» είναι το σλόγκαν που χρησιμοποιεί ο Τραμπ σε θέματα εξωτερικής πολιτικής).
Τα αρχεία της Appleby δείχνουν πως ο Wilbur Ross, ο υπουργός Εμπορίου της κυβέρνησης Trump, χρησιμοποιούσε «αλυσίδα» offshore εταιρειών με έδρα στα Νησιά Κέιμαν, για να διατηρεί μερίδιο στη ναυτιλιακή εταιρεία Navigator Holdings. Στους κορυφαίους πελάτες της Navigator περιλαμβάνεται η ενεργειακή εταιρεία Sibur, που είναι συνδεδεμένη με το Κρεμλίνο. Μεταξύ των βασικών ιδιοκτητών της Sibur είναι και ο Kirill Shamalov, γαμπρός του Ρώσου προέδρου Putin, και ο Gennady Timchenko, δισεκατομμυριούχος ο οποίος μπήκε στη λίστα κυρώσεων των ΗΠΑ το 2014 λόγω των διασυνδέσεών του με τον Πούτιν. Η Sibur είναι σημαντικός πελάτης της Navigator, και έχει καταβάλει στην εταιρεία περισσότερα από 23 εκατομμύρια δολάρια το 2016.
Όταν ο Ross μπήκε στο υπουργικό συμβούλιο του Trump, απεκδύθηκε των συμφερόντων του σε σχέση με 80 εταιρείες. Διατήρησε όμως συμμετοχή σε εννέα, συμπεριλαμβανομένων των τεσσάρων εταιρειών που τον συνδέουν με τη Navigator και τους Ρώσους πελάτες της.
Αυτές οι αποκαλύψεις έρχονται σε μία περίοδο αυξανόμενων ανησυχιών για την κρυφή εμπλοκή της Ρωσίας στις πολιτικές υποθέσεις των ΗΠΑ. Η Sibur είναι «μια εταιρεία με διασυνδέσεις συντρόφων», δήλωσε ο Daniel Fried, ειδικός σε θέματα ρωσικής πολιτικής, ο οποίος έχει υπηρετήσει σε ανώτερες θέσεις του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών κατά τη διάρκεια διακυβέρνησης από Δημοκρατικούς και Ρεπουμπλικάνους.
Εκπρόσωπος του Ross είπε ότι ο Υπουργός Εμπορίου δεν συνάντησε ποτέ τον γαμπρό του Πούτιν ή τους άλλους ιδιοκτήτες της Sibur και ότι δεν ήταν στο συμβούλιο της Navigator όταν ξεκίνησαν οι σχέσεις της με τη Sibur. Ο Ross αποσύρθηκε από ζητήματα που σχετίζονται με τη διεθνή ναυτιλία, είπε ο εκπρόσωπός του, και « έχει σε γενικές γραμμές υποστηρίξει τις κυρώσεις της (αμερικανικής) κυβέρνησης» σε ρωσικά νομικά πρόσωπα.
Τα στοιχεία της διαρροής οδήγησαν, επίσης, σε άλλες αποκαλύψεις σχετικά με τους επιχειρηματικούς δεσμούς μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας. Ένα έγγραφο ανάμεσα στα νέα αρχεία βοήθησε το ICIJ και συνεργαζόμενα μέσα ενημέρωσης, έπειτα από αναζητήσεις σε δημόσια έγγραφα και στα Panama Papers, να φωτίσουν τις σχέσεις μεταξύ ενός ζεύγους χρηματοπιστωτικών εταιρειών που ανήκουν στο Κρεμλίνο και ενός Ρώσου δισεκατομμυριούχου που διαχειρίζεται σημαντικές επενδύσεις στο Twitter και στο Facebook.
Το 2011, το επενδυτικό fund του μεγιστάνα στην τεχνολογία Yuri Milner ενήργησε ως ενδιάμεσος όταν μια από τις ρωσικές κυβερνητικές επιχειρήσεις, η τράπεζα VTB Bank, επένδυσε χωρίς τυμπανοκρουσίες 191 εκατομμύρια δολάρια στο Twitter. Τα έγγραφα δείχνουν επίσης ότι μια θυγατρική εταιρεία του ενεργειακού κολοσσού Gazprom, που ελέγχεται από το Κρεμλίνο, χρηματοδότησε μια offshore που, μέσω της ιδιοκτησίας μίας συνδεδεμένης με τον Milner εταιρείας, κατείχε μετοχές του Facebook αξίας περίπου 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων λίγο πριν από την αρχική δημόσια προσφορά του κοινωνικού δικτύου το 2012.
Πιο πρόσφατα, ο Milner επένδυσε 850.000 δολάρια στο Cadre, μια εταιρεία ακίνητης περιουσίας που ιδρύθηκε από τον γαμπρό του Trump και σύμβουλό του στον Λευκό Οίκο, τον Jared Kushner.
Ο Milner είναι Ρώσος πολίτης που ζει στη Silicon Valley στην Καλιφόρνια. Οι δεσμοί του με το Twitter, το Facebook και την επιχείρηση του Kushner έχουν αποκαλυφθεί στο παρελθόν. Αλλά οι σχέσεις του με τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα του Κρεμλίνου δεν ήταν γνωστές μέχρι σήμερα. Η VTB επιβεβαίωσε είχε χρησιμοποιήσει το fund για να κάνει την επένδυσή της στο Twitter. Εκπρόσωπο του Facebook και του Twitter είπαν ότι εξετάσει προσεκτικά τις επενδύσεις του Milner.
Σε συνέντευξή του, ο Milner δήλωσε ότι δεν γνώριζε οποιαδήποτε πιθανή ανάμειξη της θυγατρικής της Gazprom σε καμία από τις συμφωνίες του και ότι καμία από τις επενδύσεις του δεν σχετίζεται με την πολιτική. Είπε, επίσης, ότι χρησιμοποίησε δικά του κεφάλαια στην επένδυση που σχετίζεται τον Kushner.
Στην άλλη πλευρά του πολιτικού φάσματος των ΗΠΑ, η προκάτοχος του Ross, πρώην υπουργός Εμπορίου Penny Pritzker, είχε δεσμευθεί να πουλήσει τις συμμετοχές της σε επενδύσεις για να αποφύγει συγκρούσεις συμφερόντων, αφού ανέλαβε τη θέση της στο Υπουργικό Συμβούλιο του Barack Obama. Τα αρχεία δείχνουν ότι λίγο αφού έλαβε την επιβεβαίωση της Γερουσίας τον Ιούνιο του 2013 (για την τοποθέτησή της στη θέση της υπουργού), η Pritzker μεταβίβασε τα συμφέροντά της σε δύο offshore στις Βερμούδες, σε μια εταιρεία που χρησιμοποιούσε την ίδια διεύθυνση αλληλογραφίας με την ιδιωτική της επιχείρηση επενδύσεων στο Σικάγο. Επιπλέον αποκαλύπτεται ότι η εταιρεία «ανήκε σε trust που ενεργούν προς όφελος των παιδιών της Penny Pritzker», σύμφωνα με τα αρχεία της Appleby. Αυτές οι μεταφορές ενδέχεται να μην ανταποκρίνονται στα ομοσπονδιακά πρότυπα ηθικής για εκποίηση, σύμφωνα με τον Lawrence Noble, ειδικό σε θέματα ηθικής και δεοντολογίας.
Χορηγοί του Ρεπουμπλικανικού και Δημοκρατικού κόμματος εμφανίζονται επίσης στα αρχεία των offshore. Τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια που ελέγχονται από τον χορηγό των Δημοκρατικών George Soros, τον δισεκατομμυριούχο που ασχολείται με hedge funds, χρησιμοποιούν την Appleby για να διαχειριστούν ένα δίκτυο υπεράκτιων εταιρειών, συμπεριλαμβανομένης μιας επένδυσης σε εταιρεία που ασχολείται με την αντασφάλιση, δηλαδή την ασφάλιση των ασφαλιστικών εταιρειών. Η φιλανθρωπική του οργάνωση, τo Open Society Foundations, είναι ένας εκ των δωρητών του ICIJ.
Ο Soros αρνήθηκε να σχολιάσει και η Pritzker δεν απάντησε σε αιτήματα για σχολιασμό.

ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Όταν η Appleby δεν εξυπηρετεί τα συμφέροντα μερικών από τους πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου, παρέχει νομική βοήθεια σε επιχειρήσεις που επιδιώκουν να μειώσουν τους φόρους τους στις χώρες όπου δραστηριοποιούνται. Η Appleby δεν είναι φορολογικός σύμβουλος, αλλά η εταιρεία παίζει ρόλο σε φορολογικούς σχεδιασμούς που χρησιμοποιούνται από εταιρείες σε όλο τον κόσμο.
Εκτός από διεθνείς τράπεζες όπως η Barclays, η Goldman Sachs και η BNP Paribas, μεταξύ των ελίτ πελατών της Appleby είναι ο ιδρυτής ενός από τους μεγαλύτερους ομίλους κατασκευών στη Μέση Ανατολή, ο όμιλος Saad Group και η ιαπωνική εταιρεία που διαχειρίζεται τον προβληματικό πυρηνικό σταθμό στη Φουκουσίμα.
Τα αρχεία αποκαλύπτουν ότι η πιο κερδοφόρα εταιρεία της Αμερικής, η Apple Inc, έψαχνε σε Ευρώπη και Καραϊβική να βρει έναν νέο φορολογικό καταφύγιο μετά από έρευνα της Γερουσίας των ΗΠΑ, όπου διαπιστώθηκε ότι ο τεχνολογικός κολοσσός είχε αποφύγει να πληρώσει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε φόρους, μεταφέροντας κέρδη σε ιρλανδικές θυγατρικές.
Σε ανταλλαγή ηλεκτρονικών μηνυμάτων, οι δικηγόροι της Apple ζήτησαν από την Appleby να επιβεβαιώσει εάν μια πιθανή μετακίνηση σε έναν από έξι παράκτιους φορολογικούς παραδείσους θα επέτρεπε σε μια ιρλανδική θυγατρική να «διεξάγει δραστηριότητες διαχείρισης… χωρίς να υπόκεινται σε φορολογία σε αυτές τις δικαιοδοσίες». Η Apple αρνήθηκε να σχολιάσει τις λεπτομέρειες της εταιρικής αναδιοργάνωσης, αλλά δήλωσε στο ICIJ ότι εξήγησε τις νέες ρυθμίσεις στις κυβερνητικές αρχές και ότι οι αλλαγές δεν μείωσαν τους φόρους που πληρώνει.
Τα αρχεία αποκαλύπτουν επίσης πώς οι μεγάλες εταιρείες περικόπτουν τους φόρους τους δημιουργώντας offshore για να διατηρούν άυλα περιουσιακά στοιχεία όπως είναι ο σχεδιασμός του λογότυπου «Swoosh» της Nike και τα πνευματικά δικαιώματα σχεδιασμού όσον αφορά εμφυτεύματα στήθους σιλικόνης.
Ένας από τους κορυφαίους πελάτες της Appleby ήταν η Glencore, η μεγαλύτερη εταιρεία εμπορίας πρώτων υλών και αγαθών στον κόσμο. Έγγραφα της διαρροής περιέχουν σε βάθος δεκαετιών, έγγραφα συμφωνιών, ηλεκτρονική αλληλογραφία και δανειοδοτήσεις πολλών εκατομμυρίων για να τρέξουν πρότζεκτ στη Ρωσία, τη Λατινική Αμερική, την Αφρική και την Αυστραλία.
Η Glencore ήταν τόσο σημαντικός πελάτης που κάποτε είχε το δικό της δωμάτιο στα γραφεία της Appleby στις Βερμούδες. Πρακτικά των συνεδριάσεων του διοικητικού συμβουλίου της εταιρείας αναφέρουν πώς οι εκπρόσωποι της Glencore στηρίχθηκαν στον Daniel Gertler, Ισραηλινό επιχειρηματία με φίλους υψηλού επιπέδου στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, για τη σύναψη συμφωνίας για ένα πολύτιμο ανθρακωρυχείο. Η Glencore προσέφερε εκατομμύρια σε μια εταιρεία, η οποία θεωρείται ότι ανήκει στον Gertler, και η οποία περιγράφεται σε μια έρευνα του υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ ως «αγωγός δωροδοκίας». Οι Gertler και Glencore δεν κατονομάζονταν στην έρευνα του υπουργείου Δικαιοσύνης.
Η Glencore δήλωσε ότι οι έλεγχοι όσον αφορά τον Gertler ήταν «εκτεταμένοι και λεπτομερείς». Η έρευνα του υπουργείου Δικαιοσύνης «δεν αποτελεί απόδειξη για οτιδήποτε εναντίον του κ. Gertler» δήλωσαν οι δικηγόροι του, προσθέτοντας ότι εκείνος «απορρίπτει απολύτως τυχόν ισχυρισμούς περί παρατυπίας ή εγκληματικότητας». Δεν χορηγήθηκαν δάνεια με ακατάλληλο τρόπο ή για ακατάλληλους σκοπούς, δήλωσαν οι δικηγόροι του Gertler.

ΟΙ ΤΕΧΝΙΤΕΣ ΤΩΝ OFFSHORE

Η βιομηχανία των offshore εταιρειών είναι ένας παγκόσμιος λαβύρινθος που περιβάλλει τον κόσμο των λογιστών, των τραπεζιτών, των διαχειριστών κεφαλαίων, των δικηγόρων και των μεσαζόντων που πληρώνονται για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα των πλουσίων και αυτών που έχουν καλές διασυνδέσεις.

Η Appleby, για παράδειγμα, είναι ένας σύνδεσμος σε μια αλυσίδα υπεράκτιων εταιρειών που βοήθησαν αστέρες του αθλητισμού, Ρώσους ολιγάρχες και κυβερνητικούς αξιωματούχους να αγοράσουν τζετ, γιοτ και άλλα είδη πολυτελείας. Οι ειδικοί σε θέματα offshore βοήθησαν τους Arkady και Boris Rotenberg, δύο Ρώσους δισεκατομμυριούχους και παιδικούς φίλους του προέδρου Putin, να αγοράσουν αεροσκάφος αξίας άνω των 20 εκατομμυρίων δολαρίων το 2013. Οι Αρχές των ΗΠΑ ενέταξαν τους Rotenberg το 2014 στη λίστα κυρώσεων για την υποστήριξή τους στα «σχέδια του Πούτιν» και για συμβάσεις που έκλεισαν «μέσω της ρωσικής κυβέρνησης».
Η Appleby έκοψε τους δεσμούς της με τους αδελφούς Rotenberg, αλλά, σε μια περίπτωση έλαβε έγκριση από την κυβέρνηση της Νήσου Μαν, σχεδόν δύο χρόνια μετά την επιβολή κυρώσεων, να προχωρήσει στην καταβολή τελών για τη διατήρηση μιας από τις εταιρείες των αδελφών στο μητρώο επιχειρήσεων. Οι Rotenberg δεν απάντησαν στα αιτήματα της γερμανικής εφημερίδας Süddeutsche Zeitung για σχόλια.
Οι πελάτες εκτιμούν την Appleby για την εμπειρία, την αποτελεσματικότητα και το παγκόσμιο δίκτυο επαγγελματιών. Άλλωστε έχει κερδίσει επανειλημένα τον τίτλο της «Offshore Δικηγορικής Εταιρείας της Χρονιάς».
Ωστόσο, τα αρχεία δείχνουν επίσης ότι ακόμη και ένα από τα πιο λαμπερά αστέρια της υπεράκτιας βιομηχανίας έχει κρυφές ελλείψεις: όπως είναι η αποδοχή αμφισβητούμενων πελατών και η αποτυχία παρακολούθησης χρηματικών ροών ύψους πολλών εκατομμυρίων δολαρίων.
Οι χρηματοοικονομικές ρυθμιστικές Αρχές στις Βερμούδες επέβαλαν πρόστιμο στο trust της Appleby για παράβαση κανόνων κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, σύμφωνα με εμπιστευτική συμφωνία του 2015 ανάμεσα στην Appleby και τη ρυθμιστική Αρχή. Φέτος, η Appleby συμβιβάστηκε πληρώνοντας 12,7 εκατομμύρια δολάρια σε μήνυση που είχε γίνει εις βάρος της στον Καναδά, στην οποία νοσηλευτές, πυροσβέστες και αστυνομικοί την κατηγορούσαν ότι διαχειριζόταν χρήματα για λογαριασμό ενός πελάτη της που σχεδίασε ένα φερόμενο σύστημα φοροαποφυγής. Η Appleby και ο υποτιθέμενος εγκέφαλος δεν παραδέχθηκαν αδικοπραγία.
Παρουσιάσεις PowerPoint που προετοιμάζονταν από έναν υπάλληλο της Appleby και άλλα έγγραφα παραθέτουν παραδείγματα αμφισβητούμενων προσώπων που έγιναν πελάτες της δικηγορικής εταιρείας, συμπεριλαμβανομένων ενός διεφθαρμένου Πακιστανού αξιωματούχου, δύο παιδιών του διαβόητου δικτάτορα της Ινδονησίας Suharto και ενός φερόμενου εμπόρου «διαμαντιών αίματος». Σε ορισμένες περιπτώσεις, η Appleby ανέφερε γρήγορα τις υποψίες της σχετικά με τις δραστηριότητες των πελατών στις Αρχές, όπως απαιτείται από τον νόμο. Σε άλλες περιπτώσεις, οι αμφισβητούμενοι πελάτες παρέμειναν πελάτες για χρόνια.
Η Appleby ανακοίνωσε στον ιστότοπό της ότι έχει δεσμευτεί να ανταποκριθεί στα πρότυπα των ρυθμιστικών Αρχών. Η Appleby παρέχει συμβουλές στους πελάτες «για νόμιμους και θεμιτούς τρόπους ώστε να επιχειρούν», ανέφερε η δικηγορική εταιρεία και προσέθεσε ότι δεν ανέχεται την παράνομη συμπεριφορά.
«Είναι αλήθεια ότι δεν είμαστε αλάνθαστοι», δήλωσε η Appleby. «Όταν διαπιστώνουμε ότι έχουν συμβεί λάθη, ενεργούμε γρήγορα για να τα διορθώσουμε».
Ο Adrian Alhassan, πρώην προϊστάμενος συμμόρφωσης της Appleby στις Βερμούδες (ενός τμήματος που έχει ως έργο την διασφάλιση της νομικής και ηθικής ακεραιότητας της εταιρείας), δήλωσε στο ICIJ ότι, αν κάποιος είναι «ταγμένος» να παραβεί τους νόμους, δεν υπάρχουν πολλά που μπορεί να κάνει ένας πάροχος υπεράκτιων υπηρεσιών (για να τον σταματήσει). «Δεν πρόκειται για το FBI» είπε. Εάν η δικηγορική εταιρεία ξόδευε χρόνια να κάνει έρευνα για τους πελάτες της, δεν θα «έκανε καμία δουλειά».
«Είναι σαν να καθαρίζεις μια παραλία» υποστήριξε ο Alhassan σε τηλεφωνική συνέντευξη. «Αν λέτε ότι την έχετε καθαρίσει, στο τέλος της ημέρας μπορείτε πραγματικά να πείτε ότι έχετε απομακρύνει όλα τα φύκια;»

Η ΕΜΒΑΘΥΝΣΗ ΤΗΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΑΣ

Οι νόμοι που ενισχύουν την μυστικότητα των φορολογικών παραδείσων προσελκύουν όσους επιθυμούν να κάνουν συναλλαγές και να τοποθετήσουν τον πλούτο τους μακριά από τις ανακριτικές και φορολογικές αρχές.

Τα έγγραφα από εταιρικά μητρώα σε 19 τέτοιες δικαιοδοσίες αποκαλύπτουν εταιρικά ονόματα, διευθυντές και πραγματικούς ιδιοκτήτες εταιρειών που δημιουργήθηκαν σε πολλά από τα πιο πολυάσχολα offshore καταφύγια του πλανήτη.
Τα έγγραφα προέρχονται από προμαχώνες οικονομικού απορρήτου υψηλού και χαμηλού προφίλ, όπως οι Νήσοι Μάρσαλ, ο Λίβανος και μια χώρα στην Καραϊβική, η οποία πρόσφατα επλήγη από τυφώνες, ο Άγιος Χριστόφορος και Νέβις. Ορισμένα αρχεία δικαιοδοσιών είναι διαθέσιμα στο κοινό αλλά είναι αδύνατο να αναζητηθούν βάσει ονομάτων φυσικών προσώπων. Άλλοι, όπως το μητρώο των Νήσων Κέιμαν, χρεώνουν περισσότερα από 30 δολάρια για μια σελίδα που παρέχει μόνο βασικές πληροφορίες.
Έξι μητρώα δεν κάνουν διαθέσιμες τις πληροφορίες τους στο διαδίκτυο.
Τα αρχεία της διαρροής περιλαμβάνουν περισσότερες από χίλιες εγγραφές από την Αντίγκουα και τη Μπαρμπούντα, μια χώρα της Καραϊβικής που δεν παρέχει online εταιρικές πληροφορίες και περισσότερα από 600.000 έγγραφα από το ηλεκτρονικό μητρώο των Μπαρμπέιντος, το οποίο δεν περιλαμβάνει ονόματα μετόχων ή διευθυντών.
Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας ή και περισσότερο, η Ευρωπαϊκή Ένωση και διεθνείς οργανισμοί έχουν πιέσει τους φορολογικούς παραδείσους να μεταρρυθμίσουν τους νόμους τους και να απαιτήσουν οι υπεράκτιοι μεσάζοντες να ελέγχουν επιθετικά τους πελάτες τους. Η πρόοδος ήταν αργή, λένε οι ειδικοί, τόσο λόγω των προκλήσεων της αλλαγής πρακτικών σε έναν μεγάλο αριθμό δικαιοδοσιών, όσο και επειδή ισχυροί άνθρωποι και μεγάλες εταιρείες επωφελούνται από το υπεράκτιο σύστημα.
Αυτό συμβαίνει εις βάρος των πολλών – μετατοπίζοντας τα βάρη της φορολόγησης στους μεσαίου εισοδήματος φορολογούμενους και παρέχοντας στις πολυεθνικές εταιρείες πλεονέκτημα έναντι των μικρότερων ανταγωνιστών. Εκεί που πονάει περισσότερο είναι στα κράτη που αγωνίζονται να παρέχουν τα βασικά στους κατοίκους τους.
Στη Δυτική Αφρική, αξιωματούχοι της Μπουρκίνα Φάσο, οι οποίοι παρακολουθούν τις φορολογικές πληρωμές των μεγαλύτερων εταιρειών που δραστηριοποιούνται εκεί, εργάζονται στριμωγμένοι σε μικρά γραφεία με χαλασμένα κλιματιστικά. Η Μπουρκίνα Φάσο είναι μία από τις φτωχότερες χώρες του πλανήτη. Κατά μέσον όρο, ένας πολίτης κερδίζει λιγότερα ετησίως από ό,τι ο ιδιοκτήτης μιας υπεράκτιας εταιρείας στις Βερμούδες καταβάλλει για τέλη εγγραφής στο μητρώο. Οι φορολογικές Αρχές της Μπουρκίνα Φάσο ζήτησαν 29 εκατομμύρια δολάρια για μη καταβληθέντες φόρους και πρόστιμα από την Glencore, τη 16η μεγαλύτερη εταιρεία στον κόσμο και σημαντικό πελάτη της Appleby. Η Glencore διαμαρτυρήθηκε και το ποσό μειώθηκε σε 1,5 εκατομμύρια δολάρια.
Βοηθώντας τους πλούσιους να γίνουν πλουσιότεροι μέσω «υπεράκτιων ελιγμών» δεν «ευνοεί την ευημερία» δήλωσε η Harrington, καθηγήτρια της Σχολής Επιχειρήσεων της Κοπεγχάγης. «Όταν οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι, οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι, επειδή κάποιοι πλούσιοι άνθρωποι δεν πληρώνουν το δίκαιο μερίδιο των φόρων τους» ανέφερε.
«Δεν θα πρέπει να διαφεύγει από τους διαχειριστές πλούτου και τους εμπλεκόμενους στην υπεράκτια βιομηχανία ότι φτάνουμε στα επίπεδα ανισότητας και αδικίας της Γαλλικής Επανάστασης» κατέληξε η Harrington.
Κείμενο από τους: Will Fitzgibbon, Michael Hudson, Marina Walker Guevara, Scilla Alecci, Richard H.P. Sia, Gerard Ryle, Emilia Diaz-Struck, Martha Hamilton, Simon Bowers, Hamish Boland-Rudder, Sasha Chavkin, Spencer Woodman, Ryan Chittum, Mar Cabra, Rigoberto Carvajal, Matt Caruana-Galizia, Cecile Schilis-Gallego, Pierre Romera, Julien Martin, Dean Starkman, Tom Stites, Manuel Villa, Amy Wilson-Chapman, Miguel Fiandor Gutiérrez, Yacouba Ladji Bama, Delphine Reuter, Petra Blum, Harvey Cashore, Frederik Obermaier, Bastian Obermayer, Vanessa Wormer, Hilary Osborne, Frédéric Zalac, Oliver Zihlmann.
tvxs.gr

Posted in: ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ