By Serge Halimi and Βάλια Καϊμάκη (μετάφραση)
Η επιθετική μονομέρεια του Ντόναλντ Τραμπ ταράζει τις ευρωπαϊκές ψευδαισθήσεις περί “ατλαντικής κοινότητας” ισότιμων εταίρων, Όμως, οι ηγεσίες της Ε.Ε. παραμένουν απλώς αναστατωμένες, χωρίς να διανοούνται καν το ενδεχόμενο μιας κάποιας αυτόνομης εναλλακτικής πολιτικής.
Ήδη από την πρώτη του ομιλία ως πρόεδρος, ο Ντόναλντ Τραμπ έρχεται σε ρήξη με τους προκατόχους του. Υποσχόμενος με αλαζονικό τόνο και σφιγμένες γροθιές ότι το σύνθημα «America First» (Πρώτα η Αμερική) συμπυκνώνει το «νέο όραμα που θα κυβερνήσει τη χώρα», ανακοίνωσε ότι το διεθνές σύστημα που δημιουργήθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες εδώ και περισσότερα από 70 χρόνια θα έχει πλέον ως μοναδικό στόχο να τις υπηρετεί. Ή αλλιώς θα σταματήσει να υπάρχει. Μια τέτοια ειλικρίνεια διαταράσσει την ηρεμία των άλλων χωρών, ιδίως των ευρωπαϊκών, οι οποίες ήθελαν να πιστεύουν στην ύπαρξη μιας δημοκρατικής «ατλαντικής κοινότητας» που διέπεται από αμοιβαία επωφελείς διευθετήσεις. Με τον κ. Τραμπ οι μάσκες πέφτουν. Σε ένα παιχνίδι που ο ίδιος πάντα θεωρούσε πως έχει μηδενικό άθροισμα, πως δηλαδή τα κέρδη του νικητή είναι οι απώλειες του ηττημένου, η χώρα του πλέον «θα κερδίσει όσα ποτέ άλλοτε», είτε πρόκειται για μερίδια αγοράς είτε για διπλωματία είτε για περιβάλλον. Κι ας δυστυχήσουν οι χαμένοι στον υπόλοιπο πλανήτη.
Και μπορούμε να πούμε αντίο στις μεγάλες πολυμερείς συμφωνίες, ιδιαίτερα τις εμπορικές. Επηρεασμένος από τις σχολικές του αναμνήσεις της δεκαετίας του 1950, ο νέος ένοικος του Λευκού Οίκου αναμασά εδώ και δεκαετίες τον μύθο σύμφωνα με τον οποίο η Αμερική συμπεριφέρεται πάντα ως καλός Σαμαρείτης. Και ότι από το 1945 βοήθησε να πλουτίσουν άλλες χώρες, οι οποίες κάτω από την προστατευτική ομπρέλα της Αμερικής «κατασκεύασαν τα προϊόντα μας, έκλεψαν τις επιχειρήσεις μας και κατέστρεψαν τις θέσεις εργασίας μας» (1). Αναμφίβολα, κάποιες μεγάλες αμερικανικές περιουσίες κατάφεραν να επιβιώσουν από τη «σφαγή» που περιγράφει –ανάμεσα σε αυτές και η δική του αυτοκρατορία πολυτελών κατοικιών, την οποία εξάπλωσε σε τέσσερις ηπείρους. Όμως, τέτοιες σοφιστείες δεν βαραίνουν πολύ μπροστά στην ιδεολογική ανατροπή που διαγράφεται: ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών στοιχηματίζει ότι ο προστατευτισμός του θα φέρει «μεγάλο πλούτο και μεγάλη ισχύ». Την ίδια ώρα, στο οικονομικό φόρουμ του Νταβός, ο ηγέτης του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας προτείνει η χώρα του να αντικαταστήσει την Αμερική ως κινητήρας της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης (2)…
Τι λέει για όλα αυτά η Ευρώπη; Ήδη σε διαδικασία διάλυσης πριν από το χτύπημα της Ουάσινγκτον, βλέπει τώρα τα τρένα να περνούν και αναστατωμένη ανέχεται ό,τι κι αν κάνει ο πάτρωνάς της. Ο κ. Τραμπ, ο οποίος (δικαίως) υποψιάζεται ότι η Ευρώπη κυριαρχείται από τις οικονομικές επιλογές της Γερμανίας χάρηκε που το Ηνωμένο Βασίλειο αποφάσισε να την εγκαταλείψει και περιφρονεί τις αντιρωσικές εμμονές της Πολωνίας και των χωρών της Βαλτικής. Και δεν χρειάζεται να πούμε ότι οι ηγέτες της Γηραιάς Ηπείρου, οι οποίοι έχουν εδώ και χρόνια εγκαταλείψει κάθε φιλοδοξία αντίθετη στις επιθυμίες του αμερικανού επικυρίαρχού τους, κινδυνεύουν πλέον να βρουν την πόρτα της πρεσβείας των ΗΠΑ κλειστή την επόμενη φορά που θα θελήσουν να υπενθυμίσουν την αφοσίωσή τους (3). Τίποτα, βέβαια, δεν εγγυάται ότι η μονομέρεια του κ. Τραμπ θα τους υποχρεώσει επιτέλους να απαρνηθούν το μπιμπερό του φιλοατλαντισμού και του δόγματος των ελεύθερων συναλλαγών και να πατήσουν στα πόδια τους. Αλλά η φετινή εκλογική χρονιά στη Γαλλία και τη Γερμανία θα άξιζε να έχει αυτό ακριβώς το αίτημα ως διακύβευμα.
Η επιθετική μονομέρεια του Ντόναλντ Τραμπ ταράζει τις ευρωπαϊκές ψευδαισθήσεις περί “ατλαντικής κοινότητας” ισότιμων εταίρων, Όμως, οι ηγεσίες της Ε.Ε. παραμένουν απλώς αναστατωμένες, χωρίς να διανοούνται καν το ενδεχόμενο μιας κάποιας αυτόνομης εναλλακτικής πολιτικής.
Ήδη από την πρώτη του ομιλία ως πρόεδρος, ο Ντόναλντ Τραμπ έρχεται σε ρήξη με τους προκατόχους του. Υποσχόμενος με αλαζονικό τόνο και σφιγμένες γροθιές ότι το σύνθημα «America First» (Πρώτα η Αμερική) συμπυκνώνει το «νέο όραμα που θα κυβερνήσει τη χώρα», ανακοίνωσε ότι το διεθνές σύστημα που δημιουργήθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες εδώ και περισσότερα από 70 χρόνια θα έχει πλέον ως μοναδικό στόχο να τις υπηρετεί. Ή αλλιώς θα σταματήσει να υπάρχει. Μια τέτοια ειλικρίνεια διαταράσσει την ηρεμία των άλλων χωρών, ιδίως των ευρωπαϊκών, οι οποίες ήθελαν να πιστεύουν στην ύπαρξη μιας δημοκρατικής «ατλαντικής κοινότητας» που διέπεται από αμοιβαία επωφελείς διευθετήσεις. Με τον κ. Τραμπ οι μάσκες πέφτουν. Σε ένα παιχνίδι που ο ίδιος πάντα θεωρούσε πως έχει μηδενικό άθροισμα, πως δηλαδή τα κέρδη του νικητή είναι οι απώλειες του ηττημένου, η χώρα του πλέον «θα κερδίσει όσα ποτέ άλλοτε», είτε πρόκειται για μερίδια αγοράς είτε για διπλωματία είτε για περιβάλλον. Κι ας δυστυχήσουν οι χαμένοι στον υπόλοιπο πλανήτη.
Και μπορούμε να πούμε αντίο στις μεγάλες πολυμερείς συμφωνίες, ιδιαίτερα τις εμπορικές. Επηρεασμένος από τις σχολικές του αναμνήσεις της δεκαετίας του 1950, ο νέος ένοικος του Λευκού Οίκου αναμασά εδώ και δεκαετίες τον μύθο σύμφωνα με τον οποίο η Αμερική συμπεριφέρεται πάντα ως καλός Σαμαρείτης. Και ότι από το 1945 βοήθησε να πλουτίσουν άλλες χώρες, οι οποίες κάτω από την προστατευτική ομπρέλα της Αμερικής «κατασκεύασαν τα προϊόντα μας, έκλεψαν τις επιχειρήσεις μας και κατέστρεψαν τις θέσεις εργασίας μας» (1). Αναμφίβολα, κάποιες μεγάλες αμερικανικές περιουσίες κατάφεραν να επιβιώσουν από τη «σφαγή» που περιγράφει –ανάμεσα σε αυτές και η δική του αυτοκρατορία πολυτελών κατοικιών, την οποία εξάπλωσε σε τέσσερις ηπείρους. Όμως, τέτοιες σοφιστείες δεν βαραίνουν πολύ μπροστά στην ιδεολογική ανατροπή που διαγράφεται: ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών στοιχηματίζει ότι ο προστατευτισμός του θα φέρει «μεγάλο πλούτο και μεγάλη ισχύ». Την ίδια ώρα, στο οικονομικό φόρουμ του Νταβός, ο ηγέτης του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας προτείνει η χώρα του να αντικαταστήσει την Αμερική ως κινητήρας της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης (2)…
Τι λέει για όλα αυτά η Ευρώπη; Ήδη σε διαδικασία διάλυσης πριν από το χτύπημα της Ουάσινγκτον, βλέπει τώρα τα τρένα να περνούν και αναστατωμένη ανέχεται ό,τι κι αν κάνει ο πάτρωνάς της. Ο κ. Τραμπ, ο οποίος (δικαίως) υποψιάζεται ότι η Ευρώπη κυριαρχείται από τις οικονομικές επιλογές της Γερμανίας χάρηκε που το Ηνωμένο Βασίλειο αποφάσισε να την εγκαταλείψει και περιφρονεί τις αντιρωσικές εμμονές της Πολωνίας και των χωρών της Βαλτικής. Και δεν χρειάζεται να πούμε ότι οι ηγέτες της Γηραιάς Ηπείρου, οι οποίοι έχουν εδώ και χρόνια εγκαταλείψει κάθε φιλοδοξία αντίθετη στις επιθυμίες του αμερικανού επικυρίαρχού τους, κινδυνεύουν πλέον να βρουν την πόρτα της πρεσβείας των ΗΠΑ κλειστή την επόμενη φορά που θα θελήσουν να υπενθυμίσουν την αφοσίωσή τους (3). Τίποτα, βέβαια, δεν εγγυάται ότι η μονομέρεια του κ. Τραμπ θα τους υποχρεώσει επιτέλους να απαρνηθούν το μπιμπερό του φιλοατλαντισμού και του δόγματος των ελεύθερων συναλλαγών και να πατήσουν στα πόδια τους. Αλλά η φετινή εκλογική χρονιά στη Γαλλία και τη Γερμανία θα άξιζε να έχει αυτό ακριβώς το αίτημα ως διακύβευμα.
- Πριν από 30 χρόνια, στις 2 Σεπτεμβρίου 1987, ο Τραμπ είχε αγοράσει μία ολόκληρη σελίδα σε τρεις μεγάλες αμερικανικές καθημερινές εφημερίδες της Ανατολικής Ακτής. Σε αυτές δημοσίευσε μια επιστολή με τίτλο «Γιατί η Αμερική πρέπει να σταματήσει να πληρώνει για να υπερασπίσει τις χώρες που έχουν τα μέσα να υπερασπίσουν τον εαυτό τους».
- «China says it is willing to take the lead», «The Wall Street Journal Europe», 24 Ιανουαρίου 2017.
- Όπως έχει αποδειχθεί από χιλιάδες διπλωματικά τηλεγραφήματα που δημοσίευσαν τα WikiLeaks τον Δεκέμβριο του 2010. Ο Φρανσουά Ολάντ και ο Πιερ Μοσκοβισί ήταν ανάμεσα στους επισκέπτες.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου