Θέλεις επανάσταση; Ούτε γουλιά Coca Cola!

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΤΕΝΑΣ

Ας αρχίσουμε με ένα αξίωμα του Μπένζαμεν Κονστάν: στις νεότερες κοινωνίες οι άνθρωποι δεν επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στη διαχείριση δημόσιων υποθέσεων, αλλά στη διασφάλιση ατομικών απολαύσεων. Δηλαδή ιδιώτευση, άρα ηλιθιότητα (idiotie/ηλιθιότητα, προέρχεται από το idiot/ιδιώτης). Συμπληρώνει ο Κονστάν ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων ασκεί αποκτηνωτικά και πολύωρα επαγγέλματα, με αποτέλεσμα ακόμα κι αν θέλουν να μην μπορούν να ασχοληθούν με δημόσιες υποθέσεις. Μάλλον αυτή την αρχή έχει σαν βάση η οικονομία της αγοράς, όταν για την εύρυθμη λειτουργία της αυξάνει συνεχώς την ανεργία: Όταν κάποιος δεν δουλεύει, ίσως ασχοληθεί με τα δημόσια.
Δύο από τα κύρια προβλήματα στις σύγχρονες κοινωνίες, είναι η ενσωμάτωση και η ανάθεση. Η αντιπροσώπευση, που δεν δημιουργεί την ανάγκη ενασχόλησης με τα δημόσια και καταστέλλει την αυθόρμητη επιθυμία. Το αντιπροσωπευτικό σύστημα εμφανίστηκε στη μεσαιωνική Δύση, όταν πόλεις λίγων χιλιάδων κατοίκων προσπάθησαν να αυτοκυβερνηθούν. Όχι μέσω γενικών συνελεύσεων, με άμεσα ανακλητούς και αιρετούς αξιωματούχους κ.λπ., αλλά με αντιπροσώπους. Ένα καθεστώς που βγάζει από το επίκεντρο τον αυτόνομο άνθρωπο και αντιστρέφει την καστοριαδική προσέγγιση για τον πολίτη: όχι μόνο δεν μαθαίνουμε τους ανθρώπους πώς να είναι πολίτες, αφού κανείς δεν γεννιέται τέτοιος, αλλά τους αποτρέπουμε από το να γίνουν.
Η αντιπροσωπευτική δημοκρατία δεν είναι δημοκρατία και αποτελεί ιδεολογική οπισθοχώρηση η αντιμετώπισή της ως τέτοια, σε κοινωνίες που η οικονομική ευρωστία συνθλίβει την αξιακή κλίμα. Με τον Γιάκομπ Ταλμόν να κάνει λόγο για σύγχρονη ολοκληρωτική δημοκρατία, έναν οικονομικό ολοκληρωτισμό στα πρότυπα της οικονομίας στα χρόνια του Χίτλερ. Οπότε αυτός ο οικονομικός ολοκληρωτισμός, μεταμφιεσμένος σε δημοκρατία, δεν δημιουργήσει περήφανους ενεργούς πολίτες και κοινωνικούς θεσμούς που θα επιτρέψουν την αυτονομία, άρα την αληθινή δημοκρατία. Αποτέλεσμα το πολιτικό υποκείμενο, δηλαδή οι άνθρωποι, να γεννιούνται και να πεθαίνουν ετερόνομοι, μέσα σε ένα καταναλωτικό οικοδόμημα που τους γεμίζει παροδική χαρά (όπως τα καθρεφτάκια στους ιθαγενείς), αλλά δεν τους επιτρέπει να αλλάξουν τον σαθρό κόσμο γύρω τους. Όχι γιατί δεν το θέλουν, αλλά γιατί δεν γνωρίζουν ότι είναι παγιδευμένοι σε τέτοιο κόσμο.
Κι εδώ αξίζει να αναδείξουμε τον αγώνα των πρώην εργαζομένων στην Coca Cola Θεσσαλονίκης, που αναβιώνουν τη βιβλική προσέγγιση του Δαβίδ με τον Γολιάθ. Με την παντοδύναμη πολυεθνική να απαιτεί αποζημίωση 1 εκ. ευρώ για διαφυγόντα κέρδη. Για ποιον λόγο; Επειδή καλούν σε μποϊκοτάζ, σαν μέσο πίεσης για να ανοίξει ξανά το εργοστάσιο στη Θεσσαλονίκη και να επιστρέψουν στις δουλειές τους. Μία σημείωση: οι αγώνες των εργαζομένων όπως και το κάλεσμα για μποϊκοτάζ, δεν βρήκε χώρο σε κανένα μεγάλο Μέσο στην Ελλάδα. Κι όμως η ανταπόκριση ήταν τέτοια, που η πολυεθνική κινητοποιήθηκε.
Εκτός από βάση τού πολιτικού συστήματος είμαστε, κυρίως, βάση τού καπιταλιστικού συστήματος. Καταναλώνουμε και μάλιστα πολλά. Και η αγοραστική δύναμη του καθενός, μετράει δύο φορές όταν είναι στοχευμένη. Κανένας αγώνας δεν είναι χαμένος, ακόμα κι όταν ο αντίπαλος μοιάζει τεράστιος. Το παράδειγμα της Coca Cola Θεσσαλονίκης είναι μπροστά μας. Αρκεί να μην στραγγαλίσουμε το αίσθημα δικαίου μέσα μας και να αποφασίσουμε αν είμαστε με τον αστυφύλακα, τον χωροφύλακα ή με κανέναν από τους δύο. Γιατί οι δικαιολογίες λιγοστεύουν συνεχώς και, δεδομένα, η πρόβα έχει τελειώσει. Τώρα βγαίνουμε στο πάλκο.

Posted in: ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ