Η Κίνα, η χώρα με τους περισσότερους άντρες στον κόσμο (114 γεννήσεις αγοριών για κάθε 100 κορίτσια), δεν δίνει καμία σημασία στις φεμινιστικές διεκδικήσεις. Στα διακόσια μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας, το ποσοστό των γυναικών είναι μικρότερο του 5%. Ο κοινωνικός εξοστρακισμός είναι ακόμη πιο έντονος στο σύμπαν της stand-up κωμωδίας, όπως μαρτυρά η περίπτωση της κωμικού Γιανγκ Λι.
«Μια γυναίκα που κακολογεί τους άντρες και κερδίζει χρήματα από αυτό.» Εξοργισμένοι με αυτή την ιδέα, ορδές από διαδικτυακούς χρήστες πολιορκούν τον λογαριασμό της Intel, κατασκευάστριας μικροεπεξεργαστών για υπολογιστές, στο κινεζικό μέσο κοινωνικής δικτύωσης Weibo, απαιτώντας το μποϊκοτάζ των προϊόντων της. Το σφάλμα της εταιρείας; Η καινούργια της πρέσβειρα Γιανγκ Λι. Μια κωμικός 29 ετών, διάσημη πρωτοπόρος του stand-up στη Κίνα, που κατηγορείται πως «πλήγωσε και ταπείνωσε βαθιά» τους άνδρες συμπατριώτες της και «προτρέπει σε αντιπαραθέσεις ανάμεσα στους άνδρες και στις γυναίκες» με τις παραστάσεις της.
Ωστόσο, δεν υπήρχε τίποτα προσβλητικό ή χλευαστικό προς τους άνδρες σε αυτή τη σύντομη διαφήμιση που προβλήθηκε στις 18 Μαρτίου 2021. Η Γιανγκ Λι απλώς λέει: «Το γούστο της Intel στα λάπτοπ είναι καλύτερο από το δικό μου στους άντρες». Αλλά υπό την πίεση, η αμερικάνικη εταιρία απέσυρε τη διαφήμιση την ίδια ημέρα, όπως και τις σχετικές αφίσες με κεντρικό πρόσωπο την κωμικό.
Μετά από αυτή τη συλλογική ενέργεια με τα θεαματικά αποτελέσματα, ξεκίνησε ένα κυνήγι μαγισσών. Όταν μαθεύτηκε, έξι μέρες αργότερα, η συμμετοχή της Γιανγκ Λι σε μια εκπομπή τηλεπωλήσεων με ζωντανή διαδικτυακή μετάδοση για λογαριασμό μιας εταιρείας ταμπόν, ένας μεγάλος αριθμός από άνδρες χρήστες του Ίντερνετ μαζεύονται από το απόγευμα στην ιστοσελίδα απειλώντας να «μποϊκοτάρουν» τη βραδιά. Απαιτούν από την εταιρεία να αποκλείσει αυτή την «ακραία φεμινίστρια». Οι γυναίκες οργανώνουν τότε την αντεπίθεση, διακηρύσσοντας τη στήριξή τους στη Γιανγκ Λι. Αν και τα δύο στρατόπεδα είναι στα μαχαίρια, η καλλιτέχνης εμφανίζεται στην εκπομπή όπως είχε προγραμματιστεί. Και χάρη στο ντόρο που προκάλεσαν οι άντρες στο Διαδίκτυο, 1,6 εκατομμύρια άτομα παρακολουθούν μια μετάδοση που συνήθως δεν προσελκύει παρά μερικές χιλιάδες…
Πώς μπόρεσε η κωμικός να προκαλέσει πυροδοτήσει τέτοιες αντιδράσεις; Προερχόμενη από μια οικογένεια χωρικών από το Χεμπέι, μια περιφέρεια γειτονική στο Πεκίνο, η Γιανγκ Λι πήρε πτυχίο στη γραφιστική και το κινούμενο σχέδιο και είχε δύο σύντομες, «βαρετές» σύμφωνα με τα δικά της λόγια, επαγγελματικές εμπειρίες. Τον Οκτώβριο του 2018 ξεκινά την καριέρα της ως κωμικός, ένα επάγγελμα στη συντριπτική πλειονότητά του ανδρικό. Με πνεύμα μη συμβατικό, τα σκετσάκια της χλευάζουν το άγχος των γυναικών σχετικά με την εμφάνιση τους, προσεγγίζουν όμως και θέματα που θεωρούνται ταμπού, όπως οι κανόνες, οι προκαταλήψεις και ο σεξισμός που αντιμετωπίζουν. Πολύ σύντομα γίνεται διαβόητη και κατηγορείται για «διακρίσεις εναντίον των ανδρών»…
Η αιτία; Σκετς όπως το παρακάτω, από μία παράστασή της τον Αύγουστο του 2020, όπου διαβεβαιώνει: «Αγαπάω τους άντρες. Οι άντρες δεν είναι μονάχα υπέροχοι, αλλά και εξαιρετικά μυστήριοι. Ποτέ δεν ξέρω τι σκέφτονται». Και προσθέτει με ένα λιγάκι αινιγματικό χαμόγελο, μπροστά σε ένα κοινό που ξεκαρδίζεται στα γέλια: «Πώς μπορεί ένα αγόρι που φαίνεται τόσο μέτριο να είναι τόσο σίγουρο για τον εαυτό του;». Αυτή η ατάκα –«Που Κε Σιν» («μέτριος αλλά σίγουρος για τον εαυτό του»)– έγινε η καινούργια έκφραση του συρμού στο Δίκτυο.
Κατηγορούμενη για «προώθηση του μίσους»
Ενώ πολλές Κινέζες βρίσκουν την καλλιτέχνιδα ιδιοφυή, οι άνδρες συμπατριώτες της την κατηγορούν πως «μειώνει επίτηδες τους άντρες». Τον Δεκέμβριο του 2020, σε μια εκπομπή η Γιανγκ Λι διασκεδάζει με τους Κινέζους που νιώθουν προσβεβλημένοι. Σε έναν κωμικό που της προσάπτει πως δοκιμάζει «τα όρια των ανδρών», απαντάει ειρωνικά: «Ααα, δηλαδή οι άντρες έχουν ηθικά όρια που δεν πρέπει να ξεπεραστούν;». Επακολουθεί ένα καινούργιο τσουνάμι αντιδράσεων στη κοινή γνώμη. Η συγκεκριμένη φράση της σκαρφαλώνει στην πρώτη θέση των αναζητήσεων του Weibo, με ένα ξέσπασμα προσωπικών επιθέσεων και ύβρεων. Κάποιοι την καταγγέλλουν στην κρατική αρχή εποπτείας του ραδιοφώνου, του κινηματογράφου και της τηλεόρασης: κατηγορούν τα σκετσάκια της πως «είναι γεμάτα έμφυλες διακρίσεις, προσβάλλουν επανειλημμένως τους άνδρες, προωθούν το μίσος, υποκινούν αντιπαραθέσεις στον πληθυσμό» και πως «δεν είναι ευνοϊκά για την αρμονική ανάπτυξη της σοσιαλιστικής κοινωνίας με κινεζικά χαρακτηριστικά»1.
Ωστόσο, η Γιανγκ Λι έχει διαβεβαιώσει επανειλημμένως ότι είναι επιφυλακτική απέναντι στον προσδιορισμό της ως φεμινίστρια. Πρέπει να πούμε πως δεν είναι εύκολο να κουβαλάς αυτή την ταμπέλα. Όταν η νεαρή γυναίκα άρχισε την καριέρα της, το κίνημα #MeToo βρισκόταν στο απόγειό του στη Δύση, αλλά δεν είχε αγγίξει πραγματικά την Κίνα. Στη παγκόσμια κατάταξη για την ισότητα των φύλων, η χώρα τότε κατείχε την 103η θέση επί 149 χωρών. Τρία χρόνια αργότερα, το 2021, εμφανίζεται στην 107η θέση επί 156 χωρών2. Μια υποχώρηση που δεν συγκινεί σχεδόν καθόλου την πλειονότητα των Κινέζων: επικρίνουν «τα άδικα δυτικά κριτήρια», όπως γράφει ένας χρήστης του διαδικτύου, απολαμβάνοντας τη γενική επιδοκιμασία. Δεν δίνουν καμία προσοχή στη καινούργια γενιά γυναικών που απορρίπτει αυτές τις ανδρικές νόρμες. Η «Beijing News», μια εφημερίδα του Πεκίνου που απευθύνεται σε ένα πιο καλλιεργημένο και φιλελεύθερο αναγνωστικό κοινό, ερμηνεύει τον σεξισμό της κοινωνίας μέσα από την «παράδοση» που υποτιμά σταθερά «τον λόγο της γυναίκας στον δημόσιο χώρο». Για την εφημερίδα, η παράδοση αυτή «είναι βαθιά ριζωμένη στο κοινωνικο-πολιτιστικό υπέδαφος» αυτής της «πατριαρχικής κοινωνίας που επιβάλλει στις γυναίκες τη σιωπή πάνω σε ορισμένα θέματα»3.
Έτσι, η Λιου Πιν, μία από τις μορφές του κινεζικού φεμινισμού, αναγκάστηκε να παραμείνει στις ΗΠΑ μετά τη συμμετοχή της στην ετήσια διάσκεψη του ΟΗΕ για τη θέση της γυναίκας. Η Λιου Πιν προσάπτει στη χώρα της πως ακολουθεί μια «πατριαρχική πολιτική», μέσω της οποίας «όσοι μάχονται τον φεμινισμό λαμβάνουν πάντα πολύ μεγαλύτερη θεσμική στήριξη από τις φεμινίστριες»4. Μετά από αυτές τις δηλώσεις, πέντε ακτιβίστριες συνελήφθησαν στην Κίνα, με την αστυνομία να θεωρεί ότι υποκινούνταν από τη Λιου Πιν. Σε αυτή τη χώρα, η σταθερότητα είναι κάτι σαν θρησκεία και ο φεμινισμός κατηγορείται πως «βλάπτει την κοινωνία».
Η Γιανγκ Λι υπενθυμίζει ωστόσο πως τα σκετσάκια της είναι αβλαβή: «Δεν πραγματεύομαι ζητήματα όπου άνδρες και γυναίκες έχουν πραγματικές συγκρούσεις συμφερόντων». Καταγράφει την ανισότιμη σχέση των φύλων –λόγου χάρη, όταν μεταφέρει αυτή τη σκηνή, η οποία άγγιξε αρκετές Κινέζες: «Πηγαίνεις σε ένα επαγγελματικό δείπνο. Παίρνεις τη θέση σου κανονικά, όπως όλος ο κόσμος, αλλά για κάποιους άντρες δεν είσαι παρά μια συνοδός». Παρά τη σύνεσή της, αυτό δεν περνάει στους άνδρες. «Ως καλλιτέχνιδα, πρέπει συνέχεια να ζυγίζω αυτά που λέω για να μην θεωρηθώ προσβλητική.» Κάποιοι από τους συναδέλφους της κωμικούς, συνηθισμένοι να ερμηνεύουν σεξιστικά σκετσάκια προκειμένου να κάνουν το κοινό τους να γελάσει, την έχουν δείξει με το δάχτυλο. Το «χιούμορ» γίνεται αντιληπτό μόνο προς μία κατεύθυνση…
- «Η Γιανγκ Λι καταγγέλλεται. Έχουν οι χρήστες του Διαδικτύου αίσθηση του χιούμορ;», «The Paper», Σανγκάη , 29 Δεκεμβρίου 2020 (στα μανδαρινικά).
- Κατάταξη που δημιουργήθηκε το 2006 από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ.
- «Ας μιλήσουμε για την “πολιορκία” της Γιανγκ Λι», «Beijing News», Πεκίνο, 29 Δεκεμβρίου 2020 (στα μανδαρινικά).
- «Ο φεμινισμός στην Κίνα», «The New York Times» (κινεζική έκδοση), 2 Φεβρουαρίου 2017 (στα μανδαρινικά).
-
Zhang Zhulin
Δημοσιογράφος -
Ίρσα Μπέικο (μετάφραση)
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου