Poutanique τεχνη, εσυ τα φταις ολα!

Να είναι τέχνη; Επάγγελμα ή μήπως ματαιοδοξία;

Ο μουσικός του πεζοδρόμου!!

Ξαφνικά την καλοκαιρινή ηρεμία στο μικρό μας Μεσολόγγι σκέπασε μια γλυκιά μελωδία που έρχονταν από το βάθος του πεζοδρόμου. Όσο πλησίαζε.....

Να πως γινεται το Μεσολογγι προορισμος!

αι θα αξιοποιηθεί. Ακούγονται διάφορες ιδέες και έχουν συσταθεί αρκετές ομάδες πολιτών που προτείνουν υλοποιήσιμες και μη ιδέες προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος και έμμεσα να επωφεληθούμε όλοι.....

Ποσα κτηρια ρημαζουν στο Μεσολογγι;

Ένα από τα θέματα του δημοτικού συμβούλιου στις 27/ 11 είναι η «Εκμίσθωση χώρου για κάλυψη στεγαστικών αναγκών του Δήμου». Οι πρώτες σκέψεις που μου έρχονται στο μυαλό είναι πως μετά από τόσα χρόνια και πώς μετά από τόσο κονδύλια έχουμε φτάσει ....

Μεσολόγγι - αδέσποτα ώρα μηδέν.

Αδέσποτα, ένα ευαίσθητο θέμα για όσους είναι πραγματικά φιλόζωοι* και με τις δυο έννοιες της λέξης. Ας αρχίσουμε να μιλάμε για τις αβοήθητες ψυχές που ξαφνικά βρεθήκαν απροστάτευτες στον δρόμο όχι από το τέλος δηλαδή από τα αποτελέσματα που βλέπουμε...

Facebook, φωτογραφιες με σουφρωμενα χειλη...

Κάλος ή κακός αγαπητοί φίλοι διανύουμε μια εποχή που θέλει τους περισσότερους άμεσα εξαρτημένους από τις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωση τύπου face book. Έρχεται λοιπόν το Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας

15 Φεβ 2014

Μητέρα όλων των λαθών - Παντελής Μπουκάλας

Παντελής Μπουκάλας
Παντελής Μπουκάλας
Παρότι ελληνώνυμος ως προς το βαπτιστικό του και ελληνόηχος ως προς το επώνυμό του, ο Αλεχάνδρο Θέρκας δεν είναι Ελληνας. Και αυτό περιπλέκει τα πράγματα. Αν ήταν Ελληνας, όσοι είμαστε ψιλοτσαντισμένοι-ψιλοπικραμένοι που γεννηθήκαμε στην «πατρίδα του μελό» και όχι σε χώρα γνησίως ευρωπαϊκή, θα ξέραμε τι να πούμε αντί οποιασδήποτε άλλης απαντήσεως: ότι τον παρέσυρε βέβαια και αυτόν η ροπή των Ελλήνων προς τις κακόγουστες ρητορικές υπερβολές και τον μελοδραματισμό, κατάλοιπο από την εποχή που μάθαιναν στα σχολικά θρανία τα «καλολογικά στοιχεία». Οτι, μοιραίος σαν Ελληνας, έχει στο αίμα του τις παρομοιώσεις και τις μεταφορές της «γλαφυρότητας», που άλλο δεν είναι παρά σχήματα στόμφου σημαντικά, τα οποία τα χρησιμοποιεί κανείς όταν δεν εμπιστεύεται την καθαυτό αξία των λεγομένων του.

Αλλά ο Αλεχάνδρο Θέρκας είναι Ισπανός. Οχι Ελληνας. Οπότε το μόνο άλλο που θα μπορούσαμε να πούμε δίκην αντεπιχειρήματος είναι ότι τον άγει και τον φέρει το μελόδραμα, που αποτελεί ίδιον των σοσιαλιστών, παρότι τους δικούς μας σοσιαλιστές τους ζήσαμε και τους ζούμε κυρίως στην εκδοχή του δράματος, όχι του μελό. Εξ ου και όσα κατακεραυνωτικά είπε, ως εισηγητής της έκθεσης του Ευρωκοινοβουλίου για τον ρόλο της τρόικας: για χασάπηδες αντί χειρουργών, που έδρασαν με χαντζάρες και χωρίς αναισθητικό, και όχι με νυστέρια. Για το «δικέφαλο τέρας», Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ΔΝΤ. Για κοινωνικό τσουνάμι στην Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Κύπρο που αχρήστεψε χιλιάδες νέους, εξαφάνισε τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και διόγκωσε την ύφεση. Εν συντομία, για την τρόικα ως μητέρα όλων των λαθών.

Δυστυχώς για εμάς, ο Ισπανός εισηγητής δεν έχει μόνο μελανά επίθετα και ζοφερές παρομοιώσεις στη φαρέτρα του. Εχει και τους αριθμούς και τα ποσοστά: Δύο εκατομμύρια θέσεις εργασίας χάθηκαν στις τέσσερις χώρες. Και από αυτές, περίπου οι μισές (991.000 για την πικρή ακρίβεια) χάθηκαν στην Ελλάδα, προφανώς λόγω και της «σκληρής διαπραγμάτευσης». Υποτίθεται βέβαια ότι χάθηκαν προσωρινά, ώσπου να αναδιαρθρωθεί η αγορά εργασίας, να μεταρρυθμιστεί το Δημόσιο κτλ. Κατά το ποιητικώς γνωστόν: «Μεταρρυθμιστείτε μας έλεγαν... Αναδιαρθρωθείτε μας έλεγαν... Μεταρρυθμιστήκαμε και στην άκρη του τούνελ βρήκαμε το τούνελ»...

14 Φεβ 2014

"Ο Έρωτας, Η Σοκολάτα, Ο ΣΥΡΙΖΑ και Ο ΣΕΒ"

Η ΚΝΕ σαρκάζει τον Τσίπρα για τις σχέσεις του με τους βιομήχανους! ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ Ο Έρωτας, Η Σοκολάτα, Ο ΣΥΡΙΖΑ και ο ΣΕΒΜε ένα video που έχει τίτλο "Ο Έρωτας, Η Σοκολάτα, Ο ΣΥΡΙΖΑ και Ο ΣΕΒ", η νεολαία του ΚΚΕ σαρκάζει την σχέση του ΣΥΡΙΖΑ με τον Σύνδεσμο Ελλήνων Βιομηχάνων, με αφορμή τη χθεσινή κοινή εμφάνιση Τσίπρα-Δασκαλόπουλου σε εκδήλωση στο πολεμικό Μουσείο.
Στο video που έχει αναρτήσει το newsit.gr, και υπάρχει στην επίσημη ιστοσελίδα της ΚΝΕ, οι δυο τους παρουσιάζονται ακόμη και σαν "ερωτευμένο ζευγάρι", στο πνεύμα της ημέρας του Αγίου Βαλεντίνου.

Η ΚΝΕ σαρκάζει με video τον Τσίπρα για τις σχέσεις με τον ΣΕΒ

Η ποιήτρια της ελληνικής στιχουργικής Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου (1893 - 1972)

Η ποιήτρια της ελληνικής στιχουργικής Ευτυχία ΠαπαγιαννοπούλουΗ μικρασιάτισσα «κεντήστρα» του λαϊκού μας τραγουδιού!

Η γυναίκα που βάλθηκε να σπάσει το ανδρικό κατεστημένο του λαϊκού πάλκου, με την περιπετειώδη ζωή και την απαράμιλλη πένα της, έζησε από πρώτο χέρι τις τραυματικές εμπειρίες του ξεριζωμού από τη Μικρά Ασία και την προσφυγιά.

Αντισυμβατικός και επαναστατικός νους από μικρή, η νεαρή δασκάλα αποφασίζει να γίνει ηθοποιός, κόντρα στα συντηρητικά ήθη της εποχής, γράφοντας ταυτοχρόνως ποιήματα και σκαρώνοντας στίχους, μια ενασχόληση που θα τη μετέτρεπε σύντομα σε μια από τις κορυφαίες στιχουργούς που γνώρισε ποτέ ο τόπος!

Με τον Τσιτσάνη «δάσκαλό της στον στίχο», όπως το έλεγε η ίδια, η Παπαγιαννοπούλου θα μας χαρίσει αλησμόνητες επιτυχίες, όπως «Δυο πόρτες έχει η ζωή», «Είμαι αετός χωρίς φτερά», «Γυάλινος κόσμος», «Είμαστε αλάνια», «Όνειρο απατηλό» και τόσα και τόσα μνημειώδη άσματα του λαϊκού μας πενταγράμμου.

Η μανιώδης χαρτοπαιξία της ωστόσο και η έλλειψη επιμέλειας στη διεκδίκηση της πατρότητας των στίχων της, τους οποίους πουλά με το σωρό για να βγάζει τα προς το ζην, σύντομα θα τη φέρουν σε ρήξη με τους κορυφαίους συνθέτες της εποχής, με τη ζωή να της επιφυλάσσει μεγάλες δοκιμασίες και τραγικά συμβάντα, όπως την απώλεια της κόρης της.

Αυτή ήταν όμως η σπουδαιότερη γυναίκα στιχουργός της Ελλάδας, η Μικρασιάτισσα που πλούτισε την ελληνική μουσική με στίχους αθάνατους, μια προσωπικότητα που δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ για την αναγνώριση του έργου της και την είσπραξη των οφειλόμενων δικαιωμάτων. Παρά την επιτυχία λοιπόν της δουλειάς της, η ίδια θα πεθάνει στην ψάθα και το όνομά της δεν θα φιγουράρει δίπλα στα θρυλικά πνευματικά της παιδιά.

Η λαϊκή μας ιστορία θα αποκαθιστούσε ωστόσο αργότερα τη «γριά που πουλούσε τα τραγούδια της για πενταροδεκάρες» για να ικανοποιεί το χαρτοπαικτικό της πάθος, μια γυναίκα μποέμισσα που έζησε με πάθος και υπηρέτησε με την ίδια δυναμική τη μεγάλη της αγάπη: τους στίχους που έγιναν σουξέ και δόξασαν συνθέτες και τραγουδιστές.

«Εγώ γράφω τραγούδια και τα πουλώ. Από κει και πέρα δεν ανακατεύομαι αν θα πιάσουν ή όχι, αν θα βγουν ή δεν θα βγουν σε δίσκους. Μόλις τα παραδώσω, υπογράφω και μια δήλωση παραιτήσεως από διάφορα δικαιώματα, ας πούμε απαρνούμαι τα πνευματικά μου τέκνα», δήλωνε σε συνέντευξή της στην εφημερίδα «Ακρόπολις» το 1960.

«Μας γέλασες παλιοζωή / μας γέμισες ελπίδες / μα στις βαθιές ρυτίδες / το δάκρυ μας κατρακυλά / Νύχτα πέρασε το τραίνο / και το χάσαμε / κάπου θέλαμε να πάμε / μα δε φτάσαμε», έγραφε η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου στο ακυκλοφόρητο «Νύχτα πέρασε το τραίνο» του Μάνου Λοΐζου, σε έναν στίχο που συμπυκνώνει μια ζωή δημιουργίας, πάθους και προσωπικών τραγωδιών...

Πρώτα χρόνια


Η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου γεννιέται πιθανότατα το 1893 (σύμφωνα με το δελτίο της αστυνομικής της ταυτότητας) στο Αϊδίνι της Μικράς Ασίας ως Ευτυχία Χατζηγεωργίου-Οικονόμου (αργότερα Νικολαΐδου). Για τα παιδικά της χρόνια δεν είναι και πολλά γνωστά, παρά μόνο ότι βίωσε από πρώτο χέρι τη φρίκη της μικρασιατικής καταστροφής και τον ξεριζωμό του ελληνισμού, καταφθάνοντας στην Ελλάδα το 1922 με πτυχίο δασκάλας ανά χείρας.

Το 1922 θα βρει λοιπόν την οικογένεια της Παπαγιαννοπούλου, αυτή, τον σύζυγό της, τις δύο κόρες της αλλά και τη μητέρα της στην Αθήνα, με την ίδια να μην εργάζεται βέβαια ποτέ ως εκπαιδευτικός, καθώς μέχρι τότε την είχε κερδίσει το σανίδι.


Η θεατρίνα δούλεψε με διαλείμματα σε περιπλανώμενα μπουλούκια από το 1926-1942, οργώνοντας την ελληνική επαρχία και φτάνοντας μάλιστα κάποια στιγμή να συνεργαστεί και με τον θίασο της Μαρίκας Κοτοπούλη. Στην προσωπική της ζωή, ο γάμος με τον πρώτο της σύζυγο διαλύεται αυτή την εποχή, κυρίως λόγω της κοινωνικής κατακραυγής για το επάγγελμά της...

Από θεατρίνα, στιχουργός

Η αγάπη της όμως για τους στίχους και τα ποιήματα έκαναν από νωρίς την εμφάνισή τους. Στην άγνωστη πτυχή της ζωής της, η Παπαγιαννοπούλου εκδίδει την ποιητική συλλογή «Πνοές» το 1931 (εξαντλημένη έκδοση), ενώ λόγος γίνεται και για δεύτερο ποιητικό πόνημα, το «Φλογέρα και άρπα», το οποίο ωστόσο χάθηκε στη λήθη του χρόνου.

Ταυτόχρονα με το ποιητικό έργο, άρχισε να σκαρώνει στιχάκια, τα οποία συνήθιζε μάλιστα να γράφει σε πακέτα τσιγάρων, πριν καθαρογράψει στο χαρτί. Η ενασχόλησή της πάντως με τη στιχουργική σε επαγγελματικό επίπεδο άρχισε σε μεγάλη ηλικία, με την Παπαγιαννοπούλου να εμπιστεύεται σε συνθέτες στίχους για ρεμπέτικα τραγούδια έχοντας πλέον περάσει το 50ό έτος της ηλικίας της.


Αν και η πρώτη της επαφή με το τραγούδι έγινε κάπου εκεί στα τέλη της δεκαετίας του '40, ενώ λίγο αργότερα ήρθε και η δισκογραφία, με τη Μαρίκα Νίνου να μεσολαβεί και να γνωρίζει τη Μικρασιάτισσα στον Τσιτσάνη. Τα δυο πρώτα τραγούδια που του έγραψε ήταν τα «Στο παλιόσπιτο ετούτο» και «Πήρα τη στράτα κι έρχομαι».


Η επιτυχία των στίχων κάνουν τον Τσιτσάνη να αγοράσει κι άλλα τραγούδια της, με το όνομά της να ακούγεται στην αγορά και πολλοί συνθέτες να τη βλέπουν ως φλέβα χρυσού: Μανώλης Χιώτης, Απόστολος Καλδάρας, Στέλιος Χρυσίνης, Κώστας Καπλάνης, Μπάμπης Μπακάλης, Στέλιος Καζαντζίδης κ.ά.


Το όνομά της απουσιάζει όμως συστηματικά από τους δίσκους, ενώ για πνευματικά δικαιώματα ούτε λόγος. Μόνο αργότερα, πολύ αργότερα, ο Μάνος Χατζιδάκις θα βάλει για πρώτη ίσως φορά (με εξαίρεση τον Καλδάρα) το όνομά της δίπλα από τους στίχους που του εμπιστεύτηκε στο «Είμ’ αϊτός χωρίς φτερά». Ήταν η περίοδος που συνεργάστηκε με τους «έντεχνους» Χατζιδάκι, Ξαρχάκο, Μούτση κ.ά.


Η Παπαγιαννοπούλου «εξαναγκάστηκε» σαφώς να ασχοληθεί επαγγελματικά με τη στιχουργική καθώς το μεγάλο της πάθος, η χαρτοπαιξία, καλούσε σε οικονομική ανακούφιση από τη χασούρα. Το ίδιο μάλιστα πάθος θα φέρει αναστάτωση στο σπιτικό που έφτιαξε με τον δεύτερο σύζυγό της, όταν η ίδια το έσκαγε κρυφά τη νύχτα για να τα χάσει όλα στα χαρτιά. Άρχισε λοιπόν να «σκοτώνει» τα στιχάκια της για να έχει λεφτά για την «τσόχα», όπως την αποκαλούσε, χωρίς να νοιάζεται ούτε για καριέρα ούτε για υστεροφημία. Για ένα κομμάτι ψωμί προμήθευε αφειδώς τους μεγάλους συνθέτες με αξέχαστους στίχους, τροφοδοτώντας έτσι την ελληνική μουσική με μνημειώδη τραγούδια...


Πάντως, για την ίδια η χαρτοπαιξία ήταν και ένα είδος καταφύγιου μετά τον θάνατο της κόρης της, Μαίρης (1960). Τσακισμένη από την τραγική απώλεια, βρίσκει τη μόνη παρηγοριά στο χαρτί. Δύο χρόνια μάλιστα πρωτύτερα, είχε γράψει το προφητικό -θα έλεγε κανείς- τραγούδι «Δύο πόρτες έχει η ζωή»: «Μέσα σε αυτό το τραγούδι, ένιωσα για πρώτη φορά την οδύνη, σαν χάνεις μια αγαπημένη ύπαρξη και ύστερα μένεις μόνη. Σε αυτούς τους στίχους έχω κλεισμένη όλη μου τη ζωή ή μάλλον τη ζωή της ζωής μου, την κόρη μου τη Μαίρη», έλεγε η μεγάλη μαστόρισσα των στίχων.


Για την περίοδο αυτή, παρατηρεί ο μεγάλος Αλέκος Σακελλάριος στη βιογραφία που σκάρωσε στην Παπαγιαννοπούλου: «Η Ευτυχία, κεραυνοβολημένη από τον θάνατο της κόρης της, έβαλε το μαύρο φουστάνι και το μαύρο μαντίλι στο κεφάλι της -που δεν τα έβγαλε ποτέ ως το θάνατο της- κι αφοσιώθηκε στην ανατροφή της μικρής Ρέας».

Η στάση της πάντως αυτή και η συνήθεια των συνθετών να μην αποδίδουν την πατρότητα των στίχων στην Παπαγιαννοπούλου θα καταλήξει σε μόλις 160 τραγούδια να φέρουν την υπογραφή της. Πόσα έγραψε συνολικά, κανείς δεν ξέρει, καθώς ο χρόνος και τα κλειστά στόματα έστειλαν το μεγαλύτερο τμήμα του έργου της στη λήθη.


Για την ίδια έφτανε πάντως να καλύπτει τα τρέχοντα βιοποριστικά της έξοδα και τη χαρτοπαικτική της μανία, με τα πνευματικά δικαιώματα των δημιουργημάτων της να μην τα διεκδικεί ποτέ. Σε μια δηλωτική της στάσης της περιπέτεια, τα περίφημα «Καβουράκια» έφεραν τη ρήξη στις σχέσεις της με τον Βασίλη Τσιτσάνη: όταν η Παπαγιαννοπούλου αποφάσισε όψιμα να διεκδικήσει την πατρότητα των στίχων, ο κορυφαίος τραγουδοποιός αντέδρασε αναφέροντας ότι η τελική επιτυχημένη μορφή του τραγουδιού οφείλεται στον ίδιο και ότι εκείνη απλώς έδωσε στην αρχή ένα προσχέδιο.


Οι μελοποιημένοι στίχοι της αποτέλεσαν πάντως ακρογωνιαίο λίθο της λαϊκής μουσικής: «Αντιλαλούνε τα βουνά», «Είμαστε αλάνια», «Σε τούτο το παλιόσπιτο», «Ηλιοβασιλέματα», «Περασμένες μου αγάπες», «Δυο πόρτες έχει η ζωή», «Φεύγω με πίκρα στα ξένα», «Γυάλινος κόσμος», «Θα βρω μουρμούρη μπαγλαμά», «Όνειρο απατηλό», «Στο τραπέζι που τα πίνω», «Στου Αποστόλη το κουτούκι», «Ρίξτε στο γυαλί φαρμάκι», «Μου σπάσανε το μπαγλαμά», «Ανεμώνα», «Αργά είναι πια αργά», «Λίγο-λίγο θα με συνηθίσεις», «Πήρα από τη νιότη χρώματα», «Αν είναι η αγάπη έγκλημα», «Η διπρόσωπη», «Ένας αϊτός γκρεμίστηκε», «Συρματοπλέγματα βαριά», «Είμαι αετός χωρίς φτερά», «Τι έχει και κλαίει το παιδί», «Η Μαλάμω», «Πετραδάκι, πετραδάκι», «Του ντερβίση το πιοτό», «Τι να σου κάνει μια καρδιά» και τόσοι και τόσοι ακόμα αξιοσημείωτοι σταθμοί του λαϊκού πενταγράμμου...


Τελευταίες στροφές



Η Παπαγιαννοπούλου, μια μορφωμένη γυναίκα της εποχής, συνδύασε ερωτικό στίχο και κοινωνικό προβληματισμό, δημιουργώντας σχολή στην ελληνική στιχουργική, έτσι όπως απαθανάτισε τον καημό του Έλληνα: «Βλέπετε τον Έλληνα και μερακλώνεται και σηκώνεται και χορεύει ζεϊμπέκικο. Ας είναι και βιομήχανος! Δεν λέω τον σνομπ, αλλά τον άλλο, που παθιάζεται και στριφογυρίζει, ζώντας εκείνη τη στιγμή τους πόθους του και τα όνειρά του. Τραγουδά και χορεύει τις λύπες του και τις χαρές του, βαλσαμώνει τον πόνο του, μεταμορφώνει σε ήχους τους χτύπους της καρδιάς του. Το λαϊκό μας τραγούδι ξεπήδησε από μια ανάγκη, γι' αυτό είναι αληθινό, γι' αυτό εξελίχθηκε. Πρέπει όμως ν' αδειάσεις ψυχή και πνεύμα για να το πιάσεις. Πρέπει να ζυμωθείς με το λαό, να ζήσεις τους καημούς του. Γράφεται πρώτα με την καρδιά και το συναίσθημα και ύστερα με τεχνική. Κι έτσι μόνο μας αναστατώνει, μας βάζει σε κίνηση, μας προβληματίζει», έλεγε η Παπαγιαννοπούλου σχετικά.


Τα τραγούδια της αποτελούν μνημεία του λαϊκού μας πολιτισμού και πάγιες αξίες στην καρδιά του Έλληνα. Αξίζει να ακούσουμε εδώ και πάλι τον Σακελλάριο στη χιουμοριστική ιστορία της ζωής της: «Αυτά τα λίγα λεφτουδάκια, που χρειαζότανε για την ψυχαγωγία της, τα έβγαζε μόνη της. Έπαιρνε συχνά μέρος σε κάτι αρπαχτές παραστάσεις σε μακρινές αθηναϊκές συνοικίες και έγραφε πάντα τραγούδια, που τα πουλούσε σε λαϊκούς συνθέτες για ένα πενηντάρι ή για ένα κατοστάρικο. Το κακό είναι ότι πουλούσε τραγούδια και σε άθλιους στιχουργούς που είχαν μια οικονομική επιφάνεια και καμώνονταν τους σπουδαίους... Κατόρθωσε το τρελό: να συνδυάσει ερωτικό και κοινωνικό τραγούδι σε τρία τετράστιχα. Ίσως αυτό ήταν και η αποθέωσή της και ίσως το μυστικό της επιτυχίας της, κάτι που πολύ αργότερα το “δανείστηκαν” αρκετοί. Τραγούδια που αφήσανε στους αγοραστές περιουσίες ολόκληρες, είχανε πουληθεί από την Ευτυχία για τέσσερα-πέντε δεκάρικα. Η καημένη, όμως η Ευτυχία, ποτέ δεν βαρυγκώμησε: “Με γεια τους με χαρά τους”, έλεγε. Κι όταν είχε πάλι αδεκαρίες -και πότε δεν είχε;- έγραφε μερικά τραγούδια και πήγαινε και τα μοίραζε δεξιά κι αριστερά. Η ζωή της όλη, όπως σας είπα και παραπάνω, ήτανε μια ζωή γεμάτη μιζέρια και φτώχεια. Η Ευτυχία, όμως, ποτέ δεν έχασε το κέφι της. Σατίριζε όλους και όλα. Και πρώτα-πρώτα τον ίδιο της τον εαυτό»...



Αυτή ήταν η ζωή της μυθικής πια Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου, μιας γυναίκας που αγάπησε, που έζησε με πάθος και μετέφερε λίγο από αυτό στο χαρτί, γεννώντας αξέχαστες επιτυχίες του λαϊκού πενταγράμμου.


Η «Γριά» έκλεισε τα μάτια της σε ηλικία 79 ετών, στις 7 Ιανουαρίου 1972, έχοντας στο πλευρό της την άλλη της κόρη, Ρέα, που τη φρόντισε ως τα γεράματά της. Τελευταία της επιθυμία ήταν να της τραγουδήσουν το «Άμαξα μεσ' τη βροχή»...

«Η ΟΛΛΑΝΔΙΑ ΕΚΤΟΣ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΕ!»


Του Γ. ΔΕΛΑΣΤΙΚ*
Σίγουρα ο ανενημέρωτος αναγνώστης θα βάλει τα γέλια αν ακούσει ότι ένα κόμμα της Ολλανδίας κατεβαίνει στις ευρωεκλογές με κεντρικό σύνθημα «Εξω η Ολλανδία, όχι μόνο από την Ευρωζώνη, αλλά και από την ΕΕ»! Γραφικοί, περιθωριακοί τύποι μηδαμινής σίγουρα εκλογικής επιρροής, θα σκεφτεί. Μαθαίνοντας μάλιστα ότι ο περί ου ο λόγος πολιτικός σχηματισμός είναι το Κόμμα της Ελευθερίας της σκληρής ολλανδικής Δεξιάς ή Ακροδεξιάς, θα αισθανθεί αυθόρμητα δικαιωμένος για την αρχική εκτίμησή του. Μόνο που, αν ψάξει λίγο καλύτερα το θέμα, θα διαπιστώσει ότι υπάρχουν μερικές ενοχλητικές λεπτομέρειες.
Πρώτα πρώτα αυτό το Κόμμα της Ελευθερίας στις δημοσκοπήσεις για τις ευρωεκλογές έρχεται… πρώτο! Δημοσκοπήσεις βέβαια είναι αυτές, αλλά αν όντως βγει και από τις ευρωκάλπες κάτι ανάλογο, αν δηλαδή πραγματικά το κόμμα του Χέερτ Βίλντερς κατακτήσει την πρώτη θέση στην Ολλανδία στις ευρωεκλογές, μόνο περιθωριακό δεν θα μπορεί να χαρακτηριστεί το κόμμα αυτό. Αν όντως νικήσει το ακροδεξιό Κόμμα της Ελευθερίας, πρέπει η επικράτησή του να βάλει σε σκέψη όχι μόνο τους Ολλανδούς, αλλά όλους τους Ευρωπαίους, για τις επιπτώσεις που έχει στις συνειδήσεις των πολιτών η πολιτική που ασκούν η Ευρωζώνη και η ΕΕ. Υπάρχει και μια δεύτερη «ενοχλητική» λεπτομέρεια, ευτυχώς για τους υποστηρικτές του ευρώ και της ΕΕ δημοσκοπική κι αυτή για την ώρα, μέχρι να γίνουν οι ευρωεκλογές σε τρεις μήνες. Δημοσκόπηση για λογαριασμό της «Ντε Τέλεχρααφ», της μεγαλύτερης ολλανδικής εφημερίδας, που καμιά συμπάθεια δεν τρέφει προς τον Βίλντερς και το κόμμα του, έδειξε ότι αυτή τη στιγμή το Κόμμα της Ελευθερίας απολαμβάνει τόσο ισχυρής υποστήριξης μεταξύ των Ολλανδών ώστε όχι μόνο θα βγει πρώτο, αλλά επιπλέον θα πάρει μόνο του μόλις έναν ευρωβουλευτή λιγότερο από όσους θα πάρουν όλα μαζί τα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού!
Για να δούμε βέβαια αν και αυτό το πράγμα θα επιβεβαιωθεί από το πραγματικό εκλογικό αποτέλεσμα τον Μάιο, γιατί άλλο οι δημοσκοπήσεις και εντελώς άλλο τα ψηφοδέλτια στις κάλπες. Υπάρχει όμως και μια άλλη, τελευταία αλλά καθόλου ασήμαντη «λεπτομέρεια», η οποία ομολογουμένως προκαλεί σοκ, παρόλο που και αυτό το στοιχείο είναι δημοσκοπικό: το 37% (!) των Ολλανδών τάσσεται υπέρ της αποχώρησης της χώρας τους όχι απλώς από το ευρώ, αλλά από την ίδια την ΕΕ, ενώ υπέρ της παραμονής της Ολλανδίας στην ΕΕ τάσσεται μόλις το 45% των ερωτηθέντων – δηλαδή μόνο 8 εκατοστιαίες μονάδες περισσότερο!
Πράγμα που σημαίνει ότι αρκεί να αλλάξει γνώμη μόλις το 4% αυτών που υποστηρίζουν την παραμονή της Ολλανδίας στην ΕΕ για να βρεθούν τα δύο στρατόπεδα ισοδύναμα! Μα πως είναι δυνατόν σε μια πλούσια χώρα σαν την Ολλανδία της οποίας το 70% των εξαγωγών κατευθύνεται προς τις άλλες χώρες της ΕΕ, το στρατόπεδο των υποστηρικτών της ΕΕ να υπερέχει τόσο λίγο έναντι εκείνων που θέλουν να αποχωρήσει η Ολλανδία από το ευρώ αλλά και την ΕΕ; Εύκολα μπορεί να κατανοήσει κανείς τους Ελληνες, τους Πορτογάλους, τους Ισπανούς, ακόμη και τους Ιταλούς που τα τελευταία χρόνια βλέπουν το βιοτικό τους επίπεδο να καταποντίζεται ή να πέφτει και να θεωρούν γι’ αυτό υπεύθυνη την πολιτική της Ευρωζώνης και της ΕΕ, να διακατέχονται αυτή την εποχή από αντι-ΕΕ αισθήματα. Αλλά να θέλουν να φύγουν από την ΕΕ σε μεγάλο ποσοστό και οι πλούσιοι Ολλανδοί αυτό σίγουρα προκαλεί μεγάλη εντύπωση. Είναι βέβαιο ότι κάτι λάθος, σοβαρό λάθος κάνει η ΕΕ στην πολιτική της για να ξεσηκώνονται εναντίον της οι πολίτες τόσο των φτωχών κρατών όσο και των πλούσιων! Στο μεταξύ, όση λογική δυσπιστία κι αν έχει δικαιολογημένα κάποιος για την αξιοπιστία των ευρημάτων των δημοσκοπήσεων, η πραγματικότητα για τις διαθέσεις των Ολλανδών απέναντι στο ευρώ και την ΕΕ δεν πρέπει να απέχει πολύ από τα δημοσκοπικά ευρήματα, ενδεχομένως.
Ας θυμηθούμε ότι πριν από σχεδόν εννέα χρόνια, τον Ιούνιο του 2005, όταν έγινε στην Ολλανδία δημοψήφισμα για το ευρωσύνταγμα, ο λαός της είπε ένα πεντακάθαρο «όχι», που συγκλόνισε την Ευρώπη! Καθώς είχε προηγηθεί τον Μάιο του 2005 και το «όχι» του γαλλικού λαού στο ευρωσύνταγμα, το αποτέλεσμα ήταν να σταματήσει αμέσως κάθε διαδικασία για την ψήφιση ευρωσυντάγματος μέσω δημοψηφισμάτων και να μην επανέλθει ποτέ αυτή η διαδικασία, για κανένα θέμα της ΕΕ. Απλή ένδειξη φυσικά αποτελεί το «όχι» των Ολλανδών στο ευρωσύνταγμα σχεδόν προ δεκαετίας και κατά κανέναν τρόπο απόδειξη ότι είναι σωστές και οι σημερινές δημοσκοπήσεις, αλλά σίγουρα προκαλεί ενδιαφέρον για τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών στην Ολλανδία. Οψόμεθα…
*Δημοσιεύθηκε στο “ΕΘΝΟΣ” την Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου 2014

Αγρότες


   Όσο μεγαλύτερη είναι η αλληλεγγύη της κοινωνίας προς τους διαμαρτυρόμενους αγρότες, τόσο μεγαλύτερη είναι και η πίεση προς εκείνα τα επιτελεία (πρόκειται για  τα ίδια επιτελεία) που όπως ξεκληρίζουν την αγροτιά, έτσι ξεκληρίζουν τον εργαζόμενο. Έτσι εξανδραποδίζουν τον άνεργο. Έτσι φορογδέρνουν τον μισθωτό. Έτσι ρημάζουν τον μικροεπαγγελματία.
Αγρότες   Σημειώστε: Ένας αγρότης με εισόδημα 5.000 ευρώ (το συγκεκριμένο εισοδηματικό επίπεδο αφορά στο 70% των αγροτών), με ένα σπίτι στο χωριό 100 τετραγωνικών και με ένα αυτοκίνητο 1.400 κυβικών μέχρι τώρα θα πλήρωνε φόρο 548 ευρώ. Με τις νέες ρυθμίσεις Στουρνάρα, και χωρίς να έχει μεταβληθεί κανένα εισοδηματικό ή περιουσιακό δεδομένο, ο ίδιος αγρότης καλείται  να πληρώσει στην εφορία φόρο ύψους 1.550 ευρώ! Τρεις φορές πάνω! Στο ποσό αυτό πρέπει να προστεθεί ένα ακόμα τετρακοσάρι, που πρέπει να καταβάλει ο αγρότης για την επόμενη φορολογική χρονιά με τη μορφή προκαταβολής φόρου...
   Σημειώστε: Σε μέσους όρους ένα ποσοστό ύψους 70%-80% του αγροτικού τζίρου αφορά σε έξοδα παραγωγής. Οι τιμές σε λιπάσματα, σπόρους, φυτοφάρμακα έχουν τιναχτεί στο Θεό. Η τιμή του αγροτικού πετρελαίου αυξήθηκε 50%. Η τιμή του αγροτικού ρεύματος αυξήθηκε 157%! Με ό,τι απομένει ο γεωργός πρέπει να φάει, να ντυθεί, να πιεί, να ζεσταθεί, να μεγαλώσει παιδιά. Ο Στουρνάρας έχει άλλη άποψη…
   Σημειώστε: Κοντά σε όλα τα υπόλοιπα ο αγρότης έχει να πληρώσει το ένα χαράτσι μετά το άλλο. Εκτός από χαράτσι για τη ΔΕΗ, εκτός από το χαράτσι για το σπίτι, πληρώνει: Χαράτσι για τον ΕΛΓΑ, χαράτσι για τον ΟΓΑ, χαράτσι για την γεώτρηση που θα κάνει, χαράτσι για τη δήλωση καλλιέργειας, ο κτηνοτρόφος καλείται να πληρώσει χαράτσι για τον στάβλο, ακόμα και για την ηλεκτρονική σήμανση των ζώων τους ζητούν χαράτσι!
   Όλα τα προηγούμενα έρχονται να προστεθούν σε μια πολιτική που ισοδυναμεί με ξεκλήρισμα του αγροτικού κόσμου και της αγροτικής παραγωγής ως απότοκο του «παραδείσου» της ΕΕ.
   Σημειώστε: Σύµφωνα µε την έκθεση του 2002 της «Eurostat» για τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις στην Ελλάδα, την πρώτη 20ετία της ένταξης της χώρας στην ΕΕ εξαφανίστηκαν από το «χάρτη» 185 χιλιάδες αγροτικά νοικοκυριά. Έκτοτε υπολογίζεται σταθερά ότι στην Ελλάδα ξεκληρίζονται ετησίως περί τα 20.000 αγροτικά νοικοκυριά. Ενδεικτικό το παράδειγμα από ένα μόνο νομό της χώρας και για ένα και μόνο προϊόν: Ενώ το 2009 στο Νομό Σερρών καλλιεργήθηκαν 55.856 στρέμματα τεύτλων από 2.052 αγρότες, το 2010 καλλιεργήθηκαν 32.170 στρέμματα από 1.250 αγρότες. Η εγκατάλειψη της καλλιέργειας συνεχίστηκε και τα επόμενα χρόνια: Πέρσι δεν καλλιεργήθηκαν πάνω από  7.000 στρέμματα!
   Σημειώστε: Το 1980, η Ελλάδα είχε πλεόνασµα 3,3 δις δρχ. στο γεωργικό της ισοζύγιο, αλλά το 1981, πρώτη χρονιά της ένταξης στην ΕΟΚ, παρουσιάστηκε έλλειµµα ύψους 290 εκατ. ευρώ. Πριν ακόμα από την έλευση της κρίσης η εικόνα ήταν παραπάνω κι από δραματική: Το έλλειµµα του γεωργικού ισοζυγίου έφτασε το 2008 στα 3 δις ευρώ. Δηλαδή το ευρωενωσιακό «θαύμα» είχε ως συνέχεια να αυξηθεί γεωργικό έλλειμμα της Ελλάδας από το 1981 κατά 934%! Ένα ακόµα στοιχείο ως προς το γεωργικό ισοζύγιο: Μόνο µέσα στον πρώτο χρόνο εισαγωγής του ευρώ, η Ελλάδα παρουσίασε αύξηση του ελλείµµατος του γεωργικού της ισοζυγίου µε όλες τις χώρες του κόσµου (κοινοτικές και µη) της τάξης του 74%...
   Επομένως: Όταν οι αγρότες, από τον Έβρο μέχρι την Κρήτη, από την Αχαΐα μέχρι την Χαλκιδική κι από τον κόμβο της Νίκαιας στη Θεσσαλία μέχρι τη Λήμνο κοντεύουν ένα μήνα στους δρόμους, δεν βρίσκονται εκεί για να τιμήσουν το «κατ’ έτος έθιμο των μπλόκων», όπως διατείνονται οι «αγροτοστρατοδίκες». Ξεροσταλιάζουν εκεί γιατί σε αντίθεση με τους μεγαλοαγρότες (υπάρχουν και τέτοιοι) η φτωχολογιά της αγροτιάς, που αποτελεί το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό του αγροτικού κόσμου, δεν έχει άλλο τρόπο να αντισταθεί στον εξανδραποδισμό του.
   Βγαίνουν ξανά και ξανά στους δρόμους γιατί ο αγροτικός κόσμος (ό,τι κι αν λένε οι «αγροτοφάγοι» στους κατοίκους των πόλεων) αντιμετωπίζουν, πλέον, πρόβλημα επιβίωσης. Βρίσκονται στους δρόμους προσπαθώντας να στήσουν «μπλόκο» στη φτώχεια που έχει απλωθεί και στα χωριά της ελληνικής υπαίθρου. Τι άλλο αναδεικνύει το γεγονός ότι πάνω από το 50% των αγροτών δεν έχει να πληρώσει τις εισφορές στον ΟΓΑ και κινδυνεύει να μείνει χωρίς ιατροφαρμακευτική περίθαλψη;
   Τα αιτήματα των αγροτών, όσον αφορά την φορολόγησή τους, ή όσον αφορά τη τιμή του πετρελαίου, ή όσον αφορά την τιμή του ρεύματος, ή όσον αφορά στα χαράτσια, ή όσον αφορά τους ευρωενωσιακούς περιορισμούς στην αγροτική παραγωγή, δεν συνιστούν «συντεχνιακές διεκδικήσεις», όπως ισχυρίζονται οι προφεσόροι του «κοινωνικού αυτοματισμού» και του «κοινωνικού κατατεμαχισμού».
   Τα αιτήματα των αγροτών:
  • Αφορούν, με αντίστοιχο τρόπο, τον εργαζόμενο των πόλεων που – επίσης - φορολογείται με τον ίδιο ληστρικό τρόπο.
  •  Αφορούν τα εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά των πόλεων που – επίσης - δεν έχουν λεφτά για πετρέλαιο θέρμανσης.
  • Αφορούν τα χιλιάδες νοικοκυριά των πόλεων που – επίσης – δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στην τιμή του ρεύματος.
  • Αφορούν τα εκατομμύρια των κατοίκων των πόλεων που – επίσης - υφίστανται τα διατάγματα της ΕΕ, τα χαράτσια φτωχοποίησης της ευρωτρόικας, τον αποδεκατισμό των Μνημονίων.
   Τα αιτήματα του χωριού αφορούν την πόλη και για έναν ακόμα – αυτονόητο - λόγο: Από το αν θα υπάρχουν στη χώρα μας αγρότες εξαρτάται, εν πολλοίς, το αν θα μπορεί να προσβλέπει ο Έλληνας καταναλωτής σε φτηνά, ποιοτικά και υγιεινά προϊόντα διατροφής και ένδυσης. Από το αν η χώρα θα μπορέσει κάποια στιγμή να οργανώσει και να εκτελέσει ένα σχέδιο με στόχο την διατροφική επάρκεια του λαού. Αν φύγουν από τη μέση οι μικροί και μεσαίοι παραγωγοί και η αγροτική παραγωγή περάσει, εξολοκλήρου, στους μεγαλοαγρότες και τις πολυεθνικές, τότε και ο κάτοικος της πόλης θα είναι απολύτως έρμαιο της ακρίβειας, της διατροφικής ομηρίας, των διατροφικών σκανδάλων.
   Να γιατί έχει κρίσιμη σημασία να κερδίσει τη μάχη για την επιβίωση που δίνει η μικρομεσαία αγροτιά. Γιατί είναι ταυτόχρονα και μάχη επιβίωσης του εργάτη, του άνεργου, του αυτοαπασχολούμενου, του υπαλλήλου. Μια μάχη που θα κερδηθεί μόνο αν η κυβέρνηση χάσει τη δυνατότητα να διαβάλλει και να προσπερνά τα δίκαια λαϊκά αιτήματα στρέφοντας το ένα κοινωνικό στρώμα ενάντια στο άλλο διά της τακτικής του «διαίρει και βασίλευε».
***

Άσχετο: Από τα εξόχως διασκεδαστικά της πολιτικής μας ζωής είναι – εδώ φτάσαμε – να βλέπεις τον «μαυρογιαλουρισμό» ντυμένο με το κοστούμι της «νεωτερικότητας». Ακούσαμε τον κ. Άρη Σπηλιωτόπουλο να υπόσχεται ως υποψήφιος δήμαρχος μια Αθήνα «χωρίς άνεργους» και «χωρίς άστεγους». Θαυμάσια ιδέα! Και πως ακριβώς θα υλοποιήσει την υπόσχεσή του; Θα τους βρει σπίτια; Θα τους βρει δουλειά; Κι αν έχει τέτοιο εμπνευσμένο σχέδιο για την Αθήνα γιατί, ως κυβερνητικός βουλευτής που είναι, δεν το μοιράζεται με την κυβέρνηση. Τέτοιο σχέδιο δεν θα ήταν κακό να εφαρμοστεί και σε μερικές ακόμα πόλεις της χώρας…

email: mpog@enikos.gr

Το πάθος της προσφοράς - ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ

Παντελής Μπουκάλας
ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ
Είναι συγκινητικό το ενδιαφέρον των κομματικών στελεχών να υπηρετήσουν την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ιδίως όταν πρόκειται για δήμους ή περιφέρειες με κάποια αίγλη. Οφείλουμε να το ομολογήσουμε, αποσύροντας ταυτοχρόνως ένα τμήμα των βελών που συνηθίζουμε να εκτοξεύουμε εναντίον τους· ας τα φυλάξουμε για άλλη περίσταση. Οφείλουμε επίσης να παραδεχτούμε ότι αυτό το ωραίο αυτοδιοικητικό πάθος, ένα πάθος προσφοράς και αδιαφορίας για κόπους και πιθανές πίκρες, ανταγωνίζεται επάξια το ευρωπαϊκό πάθος, με όπλο το οποίο οι πολιτευτές μας διεκδικούσαν μέχρι τώρα μία από τις προνομιούχες θέσεις στη λίστα του κόμματός τους για την Ευρωβουλή.

Από φθόνο και μόνο, και από μικροψυχία, υποστήριζαν οι συνήθεις κακοήθεις ότι οι μισοί τουλάχιστον απ’ όσους επέλεγαν να αντικαταστήσουν τα υψηλά του Κολωνακίου με τα χαμηλά του Βελγίου, την πανάρχαιη Αθήνα με τις προχθεσινές Βρυξέλλες, που δεν υπήρχαν ούτε καν τον καιρό του «Αστερίξ στους Βέλγους», το έκαναν επειδή, καταπονημένοι από το προς την πατρίδα χρέος, χρειάζονταν ένα ψυχοχαλαρωτικό διάλειμμα, ώστε να επανέλθουν σφριγηλοί. Είναι ο ίδιος φθόνος που τους παρακινεί να ψέγουν ασύστολα την επιλογή των εν εξουσία κομμάτων να προσφέρουν καίρια δημόσια πόστα, γενικές γραμματείες, προεδρεία οργανισμών κτλ. σε αποτυχόντες υποψηφίους τους, ακόμα και κατ’ επανάληψη αποτυχόντες. Τι δηλαδή. Ενας άνθρωπος που άντεξε σε προεκλογικές φουρτούνες, να πολεμάει πρώτα τους μανιασμένους ομοϊδεάτες του κι έπειτα τους φρενιασμένους αντιπάλους του, δεν είναι κατάλληλος για να εμφυσήσει νέο πνεύμα, αγωνιστικό, σε μια γενική γραμματεία;

Η μικροψυχία μάς εμποδίζει και τώρα να δούμε το οφθαλμοφανές. Οτι αν τον Δήμο Αθηναίων θα τον διεκδικήσουν ανταγωνιζόμενα δύο στελέχη της Ν.Δ. (όπως έχουν μέχρι στιγμή τα πράγματα), ο κ. Αρης Σπηλιωτόπουλος και ο κ. Νικήτας Κακλαμάνης, αυτό δεν συμβαίνει επειδή σημειώθηκε υπερεκχείλιση στο ποτάμι της προσωπικής τους ματαιοδοξίας. Ούτε επειδή νιώθουν αμφότεροι προσβεβλημένοι από τους δεύτερους ή τρίτους ρόλους στους οποίους τους καταδίκασε η μοίρα τον τελευταίο καιρό. Τους παρακινεί η απέραντη διάθεσή τους να υπηρετήσουν την πόλη της Παλλάδας. Να την ξαναφέρει ο μεν κ. Κακλαμάνης στα ύψη όπου και στο παρελθόν την είχε οδηγήσει, ο δε κ. Σπηλιωτόπουλος στα ύψη του κ. Αβραμόπουλου· διότι μόνον ο εκ Πατρών θα μπορούσε να συναγωνιστεί (σε βαρύγδουπο ναρκισσισμό) τον εξ Αρκαδίας. Αρκετά κομματικοποιήθηκε άλλωστε η Τοπική Αυτοδιοίκηση με τον κ. Καμίνη. Καιρός να επιστρέψει στον γνήσια ακομμάτιστο και ακηδεμόνευτο χαρακτήρα της.

Υπάρχει πάντως και το εξής ενδεχόμενο: Η αντιπαλότητα Κακλαμάνη-Σπηλιωτόπουλου στην Αθήνα και Τζιτζικώστα-Ιωαννίδη στην Κεντρική Μακεδονία να είναι φυτευτή, κανονισμένη από τα κεντρικά της Ν.Δ. Ωστε να λειτουργήσει σαν άλλοθι σε περίπτωση βαριάς ήττας. Αν διχαστεί και ο Πειραιάς, θα μιλάμε για σχέδιο.

Η ανάγκη ριζικής συνταγματικής αλλαγής

του Δημήτρη Καλτσώνη [1]
Όπως έχει δείξει η ιστορική εμπειρία, σε κάθε οικονομική και πολιτική κρίση τίθεται το ερώτημα: «χρειαζόμαστε λιγότερη ή περισσότερη δημοκρατία για να εξέλθουμε από την κρίση;». Ιστορικά, έχουν δοθεί απαντήσεις και στις δυο κατευθύνσεις.
Τόσο στη χώρα μας όσο και διεθνώς, ειδικά η μελέτη της κρίσης του 1929 έδειξε ότι ο περιορισμός της δημοκρατίας μέχρι και η εξάλειψή της υπήρξε μια προσφιλής διέξοδος για τις κυρίαρχες τάξεις. Η βίαιη αναδιανομή του πλούτου σε βάρος των ασθενέστερων κοινωνικών τάξεων και στρωμάτων δεν μπορούσε να υλοποιηθεί απρόσκοπτα παρά μόνο αν α. υπήρχε ακόμη μεγαλύτερη συγκέντρωση της εξουσίας στην εκτελεστική και σε εξωθεσμικά κέντρα, β. εκτεταμένα φαινόμενα παραβιάσεων του Συντάγματος γ. επέκταση των περιπτώσεων ανενέργειας του νόμου, ειδικά όσων κατοχυρώνουν δικαιώματα δ. νομοθετικός περιορισμός των ελευθεριών και δικαιωμάτων.
Όταν αυτό δεν αρκούσε οι κυρίαρχες τάξεις ευνοούσαν ή κατέφευγαν στην κατάλυση της συνταγματικής νομιμότητας και της δημοκρατίας τουλάχιστον για όσο διάστημα ήταν αναγκαία η «σιδερένια φτέρνα» (κατά τον αμερικανό συγγραφέα Τζακ Λόντον).
Στις μέσου επιπέδου ανάπτυξης χώρες και, ακόμη περισσότερο, στις λιγότερο αναπτυγμένες, η κρίση και ο δραστικός περιορισμός της δημοκρατίας συνοδεύεται από δύο ακόμη φαινόμενα που πλήττουν τον πυρήνα της λαϊκής κυριαρχίας: α. την περαιτέρω συρρίκνωση της εθνικής κυριαρχίας, με τρόπο είτε συνταγματικό είτε κατά παραβίαση του Συντάγματος, β. την επιβολή αλλοδαπών δικαικών προτύπων.

Η ανάγκη σύγκλησης Συντακτικής Συνέλευσης
Θεωρώ ότι η υπέρβαση της κρίσης δεν μπορεί να γίνει ερήμην του λαού ή, ακόμη χειρότερα, σε αντίθεση με τις προσδοκίες του. Η λήψη κρίσιμων αποφάσεων που επηρεάζουν δραματικά τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων επιτάσσει την ευρύτερη δυνατή λαϊκή συμμετοχή. Επιβάλλει πραγματική δημοκρατική συζήτηση και, μάλιστα, με όρους, όσο το δυνατό καλύτερους ώστε η συζήτηση να διεξάγεται στο έδαφος των πραγματικών δεδομένων, με ουσιαστική πληροφόρηση και κριτήριο τις ανάγκες της μεγάλης πλειονότητας του πληθυσμού.
H οικονομική κρίση και η υπέρβασή της σε όφελος, και όχι σε βάρος των συμφερόντων, του βιοτικού επιπέδου και των κατακτήσεων της συντριπτικής πλειοψηφίας της κοινωνίας θέτει το θεμελιώδες ερώτημα του δρόμου της κοινωνικο-οικονομικής ανάπτυξης. Ο λαός πρέπει να βρεθεί στο επίκεντρο των αποφάσεων έτσι ώστε ο ίδιος να αποφασίσει για τα μέτρα εκείνα που χρειάζεται να ληφθούν, για την κατεύθυνση της ανάπτυξης που θα επιλέξει. Αυτό προϋποθέτει ανάπτυξη και εμβάθυνση της δημοκρατίας και των ελευθεριών και όχι το αντίθετο. Σημαίνει αντίστοιχες αλλαγές στο δίκαιο και πρώτιστα στο θεμελιώδη νόμο της χώρας, στο Σύνταγμα.
Μια βαθιά τομή θα μπορούσε να γίνει με την υιοθέτηση ενός νέου Συντάγματος και όχι απλά αναθεωρώντας το υπάρχον. Η υιοθέτηση ενός νέου Συντάγματος προϋποθέτει μεταβολή στην κοινωνική συνείδηση, ριζική αλλαγή του συσχετισμού των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων. Αυτό μπορεί να είναι έργο μιας ριζοσπαστικής δημοκρατικής διαδικασίας που θα χαρακτηρίζεται από την ουσιαστική λαϊκή συμμετοχή και αφύπνιση και θα μορφοποιείται στη σύγκληση μιας Συντακτικής Συνέλευσης.
Ιστορικά έχει φανεί ότι επαναστατικές αλλαγές ή έστω ριζικές πολιτικές μεταβολές αποτυπώθηκαν στη σύγκληση Συντακτικής Συνέλευσης. Αλλά και αντίστροφα, το αίτημα για Συντακτική Συνέλευση και ριζική κοινωνικοπολιτική αλλαγή ευνόησε την ανάπτυξη ριζοσπαστικών πολιτικών διεργασιών[2]. Έχει βέβαια ιδιαίτερη σημασία η διαδικασία σύγκλησής της να είναι πραγματικά προϊόν της λαϊκής πρωτοβουλίας και αυτενέργειας, να έχει βαθιά και ουσιαστικά δημοκρατικά χαρακτηριστικά, να μην είναι πρωτοβουλία της κυρίαρχης τάξης.
Μια Συντακτική Συνέλευση θα μπορούσε να υιοθετήσει νέο, καινοτόμο δημοκρατικό Σύνταγμα και να αναμορφώσει αντίστοιχα το νομικό και πολιτικό πλαίσιο. Το Σύνταγμα δεν είναι πανάκεια αλλά μπορεί να αποτελέσει μορφή «εγκοίτωσης», όπως έγραφε ο Σβώλος για το Σύνταγμα του 1911[3], της αγωνίας και των διεκδικήσεων της μεγάλης πλειοψηφίας της κοινωνίας.
Η τέτοια συνταγματική αλλαγή θα πρέπει να περιλαμβάνει τρεις θεμελιώδεις πλευρές ως προς τη διεύρυνση της δημοκρατίας και των ελευθεριών:
α. με την εισαγωγή θεσμών άμεσης δημοκρατίας όπως η λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία, το δημοψήφισμα σε τοπικό ή εθνικό επίπεδο με πρωτοβουλία των πολιτών και δεσμευτική ισχύ[4], το δικαίωμα των μαζικών φορέων των εργαζομένων να υποβάλλουν προτάσεις νόμων[5], η δυνατότητα των πολιτών να συζητούν, να αποδέχονται ή να απορρίπτουν σχέδια νόμων αλλά και ψηφισμένους νόμους, να προκαλούν αναθεώρηση του Συντάγματος ή να αποφασίζουν τη σύγκληση Συντακτικής Συνέλευσης[6],
β. με την αναβάθμιση του ρόλου του εκλογικού σώματος και της Βουλής, πρώτα απ’ όλα με την υιοθέτηση του εκλογικού συστήματος της απλής αναλογικής, με το δραστικό περιορισμό του θεσμού των νομοθετικών εξουσιοδοτήσεων[7] και με την εισαγωγή της δυνατότητας των εκλογέων να ανακαλούν τους αντιπροσώπους τους κατά το πρότυπο των Συνταγμάτων της Βενεζουέλας, της Βολιβίας και του Εκουαδόρ[8].
γ. με την εισαγωγή συνταγματικών διατάξεων που θα προσανατολίζουν στη ριζική τροποποίηση λειτουργίας και δράσης των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας με στόχο τον ολόπλευρο εκδημοκρατισμό τους και την απαλλαγή τους από φασιστικά και αντιδημοκρατικά στοιχεία.

Κατοχύρωση εθνικής ανεξαρτησίας
Πρωτίστως, όμως, με βάση τις σύγχρονες εξελίξεις και, ιδίως, τον οικονομικό έλεγχο του ασκούν στη χώρα μας η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το δημοκρατικό πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί είναι η επαναρρύθμιση των σχέσεων της Ελλάδας με τέτοιου είδους οργανισμούς. Επείγει η διεκδίκηση της οικονομικής και πολιτικής ανεξαρτησίας της χώρας.
Το ζήτημα αυτό δεν είναι πρώτιστα συνταγματικό – νομικό, είναι όμως και τέτοιο. Είναι γνωστό ότι η Ελλάδα κατέχει δευτερεύοντα, σχετικά ασθενή και πάντως συμπληρωματικό ρόλο στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομία και ήταν λίγο πολύ πάντοτε εξαρτημένη από τις μεγάλες δυνάμεις.
Το δεδομένο αυτό αποτυπώνεται διαχρονικά στο δίκαιο. Από την επιβολή της μοναρχίας – σύμβολο και συμπύκνωση της ξενοκρατίας- σε όλα τα Συντάγματα πριν το 1975 (με την εξαίρεση εκείνου του 1927) μέχρι το άρθρο 112 του Συντάγματος του 1952 που κατοχύρωνε προνόμια για το ξένο κεφάλαιο και επαναλαμβανόταν αυτούσιο τόσο στα χουντικά «Συντάγματα» του 1968 και 1973 όσο και στο άρθρο 9 της Συντακτικής Πράξης της 1.8.1974 και στο μετέπειτα άρθρο 107 του Συντάγματος του 1975.
Η συνταγματική αποτύπωση της ανισότιμης θέσης της χώρας συνεχίστηκε με το σημερινό άρθρο 28, συγκεκριμένα με τις παραγράφους 2 και 3. Η κατάσταση επιδεινώθηκε με την προσθήκη της ερμηνευτικής δήλωσης στα άρθρα 28 και 80 κατά τη συναινετική αναθεώρηση του 2001, που υποτάσσει ουσιαστικά άνευ όρων το νομικό μας σύστημα στις επιλογές της Ευρωπαϊκής Ένωσης[9].
Η λογική των διατάξεων αυτών μέχρι την εκδήλωση της κρίσης και την υπαγωγή της χώρας μας σε καθεστώς επιτροπείας, δεν αμφισβητούνταν ή τουλάχιστον οι όποιες αμφισβητήσεις αποτελούσαν εξαίρεση. Οι τρέχουσες οδυνηρές εμπειρίες επιτρέπουν να ανοίξει και πάλι ο διάλογος για τα θέματα αυτά.
Πρέπει να θυμίσουμε ότι κατά την αναθεωρητική διαδικασία του 1975 το πολιτικό κλίμα και η συνταγματικές αναζητήσεις ήταν διαφορετικές. Η τότε αντιπολίτευση αντιτάχθηκε με τον ένα ή άλλο τρόπο στις δυνατότητες παραχώρησης εθνικής κυριαρχίας των άρθρων 27 και 28. Ως έσχατο μέτρο διαφύλαξης της εθνικής κυριαρχίας, δηλαδή των βάσεων της δημοκρατίας και της λαϊκής κυριαρχίας, προτάθηκε η υιοθέτηση ιδιαίτερα αυξημένης πλειοψηφίας 2/3 προκειμένου να μπορεί η Βουλή να προβεί σε περιορισμούς της εθνικής κυριαρχίας είτε για την παραμονή ή διέλευση ξένων στρατευμάτων από την επικράτεια[10].
Υπάρχουν σύγχρονες συνταγματικές και πολιτικές εμπειρίες που πρέπει να αξιολογηθούν και, γιατί όχι, να αξιοποιηθούν.  Οι εμπειρίες αυτές προτάσσουν την ισότιμη συμμετοχή των χωρών στο διεθνές γίγνεσθαι και, σε συνάφεια με αυτό, τη διαφύλαξη των ζωτικών πόρων και πλουτοπαραγωγικών πηγών τους.
Το μπολιβαριανό Σύνταγμα της Βενεζουέλας του 1999 α. με το άρθρο 12 διακήρυξε ότι τα πετρελαϊκά κοιτάσματα και ο ορυκτός πλούτος που βρίσκεται στον εθνικό χώρο και στην ΑΟΖ αποτελούν δημόσια περιουσία, β. με τα άρθρα 302-303 δόθηκε η δυνατότητα εθνικοποίησης της πετρελαϊκής βιομηχανίας, γ. με βάση το άρθρο 302 εθνικοποιήθηκαν μερικές ακόμη πολυεθνικές.           Αντίστοιχες διατάξεις, όχι πάντοτε τόσο ριζοσπαστικές, συναντάμε στα Συντάγματα της Βολιβίας και του Εκουαδόρ.
Η Βραζιλία επίσης με τα άρθρα 171, 176, 178 και 190 του Συντάγματός της επιφυλάσσει ρητά προνομιακή μεταχείριση των βραζιλιάνικων συμφερόντων εταιρειών, σε σχέση με τις ξένες εταιρείες, σε μια σειρά κομβικής σημασίας τομείς της οικονομίας[11].
Το Σύνταγμα της Πορτογαλίας που υιοθετήθηκε το 1976 μετά την ανατροπή της δικτατορίας, έχοντας υπόψη την ασυδοσία των πολυεθνικών εταιρειών κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, περιελάμβανε επίσης μια ενδιαφέρουσα διάταξη. Στο άρθρο 86 όριζε ότι «Ο νόμος επιβάλλει πειθαρχία στην οικονομική δραστηριότητα και τις επενδύσεις των ξένων φυσικών ή νομικών προσώπων για να εξασφαλίζει τη συμβολή τους στην ανάπτυξη  της χώρας, σύμφωνα με το Πρόγραμμα, και να προασπίζει την εθνική ανεξαρτησία και τα συμφέροντα των εργαζομένων».
Πιο προωθημένο από τα προηγούμενα, το ισχύον Σύνταγμα της Δημοκρατίας της Κούβας στο άρθρο 11 ορίζει στην παρ. 2 ότι «Η Δημοκρατία της Κούβας αποκηρύσσει και θεωρεί παράνομες και άκυρες τις συνθήκες, συμβάσεις ή παραχωρήσεις, που συνήφθησαν σε συνθήκες ανισότητας ή οι οποίες ακυρώνουν ή μειώνουν την εθνική κυριαρχία της και την εδαφική της ακεραιότητα» και στην παρ. 3: «Οι οικονομικές, διπλωματικές και πολιτικές σχέσεις με οποιοδήποτε άλλο Κράτος δε θα μπορούν ποτέ να γίνουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης υπό καθεστώς επίθεσης, απειλής ή εξαναγκασμού από ξένη δύναμη».
Οι συνταγματικές αυτές πρόνοιες δεν εμποδίζουν τις χώρες αυτές να συμμετέχουν σε διαδικασίες οικονομικής και πολιτικής συνεργασίας. Τόσο η Βενεζουέλα, όσο και η Βραζιλία είναι εξαιρετικά δραστήριες στο χώρο αυτό διαφυλάσσοντας τα εθνικά συμφέροντα. Η Βραζιλία μάλιστα στο άρθρο 4 του Συντάγματός της διακηρύσσει τη βούλησή της να συμμετέχει στις διαδικασίες της λατινοαμερικανικής ενοποίησης.
Αντίστοιχα η Κούβα συμμετέχει δραστήρια και ισότιμα στην ΑLΒΑ υλοποιώντας τη συνταγματική επιταγή του άρθρου 12 εδ. γ του Συντάγματός της που ορίζει ότι η Κούβας «επιβεβαιώνει τη θέλησή της για ενοποίηση και συνεργασία με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής, των οποίων η κοινή ταυτότητα, καθώς και η ιστορική αναγκαιότητα να προχωρήσουμε μαζί προς την οικονομική και πολιτική ενοποίηση για την επίτευξη της πραγματικής ανεξαρτησίας, θα μας επέτρεπε να καταλάβουμε τη θέση που μας αντιστοιχεί στον κόσμο».
Ακόμη και χώρες μέλη της ΕΕ έχουν υιοθετήσει πιο προσεκτική στάση σε σχέση με την Ελλάδα. Η Γαλλία για παράδειγμα, με τις προσεκτικές διατυπώσεις του άρθρου 88 του Συντάγματός της διατηρεί μια σχετική απόσταση από τις εξελίξεις στην ΕΕ διαφυλάσσοντας την εθνική της κυριαρχία[12].
Υποστηρίζω λοιπόν ότι η εκχώρηση κυριαρχίας, όπως προβλέπεται στις παρ. 2 και 3 του άρθρου 28 είναι αναχρονιστική και επικίνδυνη. Θα πρέπει επί της αρχής να αποκλείεται από το Σύνταγμα. Οι διεθνείς σχέσεις της χώρας μπορούν να αναπτυχθούν ολόπλευρα και πολύπλευρα σε ισότιμη βάση. Είναι δυνατό, όταν ο συσχετισμός των κοινωνικο-πολιτικών δυνάμεων το επιτρέψει  να αξιοποιηθούν οι προαναφερθείσες συνταγματικές εμπειρίες άλλων χωρών.

Το οικονομικό Σύνταγμα
Η πολιτική και ιδίως η οικονομική ανεξαρτησία είναι ημιτελείς αν δεν συνοδεύονται από αλλαγές που προωθούν την αναδιανομή του κοινωνικού πλούτου σε όφελος των ασθενέστερων κοινωνικών στρωμάτων. Απαιτούνται αλλαγές στο οικονομικό Σύνταγμα που θα διευκολύνουν α. τον έλεγχο των στρατηγικών τομέων της οικονομίας από το κράτος, β. τον εθνικό δημοκρατικό σχεδιασμό της οικονομίας με τη συμμετοχή των εργαζομένων. Υπάρχουν αντίστοιχα εμπειρίες που μπορούν αξιοποιηθούν. Δεν αναφέρομαι σε σοσιαλιστικά Συντάγματα αλλά σε Συντάγματα που εξέφρασαν εναλλακτικές, μικρότερης ή μεγαλύτερης εμβέλειας, λύσεις και που ξεκινούσαν από παρόμοιες συνθήκες κρίσης.
Σε σχέση με το πρώτο, χρειάζεται οπωσδήποτε μια συνταγματική βάση πιο ευλύγιστη που θα επιτρέπει την εθνικοποίηση των στρατηγικών τομέων της οικονομίας. Κατά καιρούς έχουν υπάρξει συνταγματικές λύσεις που αφορούσαν, για παράδειγμα, την απαλλοτρίωση της μεγάλης γαιοκτησίας χωρίς αποζημίωση. Θυμίζω την ερμηνευτική δήλωση επί του άρθρου 17 του Ελληνικού Συντάγματος του 1911[13] αλλά και την πληθώρα συνταγματικών προσεγγίσεων στη Λατινική Αμερική τις δεκαετίες του 1960 και 1970[14].
Με παρόμοιο τρόπο, το Κουβανικό Σύνταγμα του 1940, όταν επανήλθε σε ισχύ μετά την επαναστατική ανατροπή της δικτατορίας του Μπατίστα το 1959,  τροποποιήθηκε ώστε να είναι δυνατή η εθνικοποίηση των μεγάλων επιχειρήσεων ξένης ιδιοκτησίας χωρίς αποζημίωση. Παρόμοια λύση αναζήτησε η κυβέρνηση Αλιέντε στη Χιλή το 1971 με την αναθεώρηση του άρθρου 10 του Συντάγματος ώστε στον υπολογισμό του ύψους της αποζημίωσης να συνυπολογίζονται τα υπερκέρδη που άντλησαν επί δεκαετίες οι εταιρείες που εκμεταλλεύονταν τον ορυκτό πλούτο.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το άρθρο 82 του Πορτογαλικού Συντάγματος του 1976[15]: «Παρέμβαση, εθνικοποίηση και κοινωνικοποίηση.- 1. Ο νόμος υποδεικνύει τα μέσα και τους τύπους της παρεμβάσεως, εθνικοποιήσεως και κοινωνικοποιήσεως των μέσων παραγωγής, καθώς και τα κριτήρια καθορισμού των αντίστοιχων αποζημιώσεων. 2. Ο νόμος δύναται ν’ αποφασίσει ότι οι απαλλοτριώσεις σε βάρος των γαιοκτημόνων, μεγαλοϊδιοκτητών, επιχειρηματιών ή μετόχων δεν δημιουργούν κάν προϋποθέσεις αποζημιώσεως».
Υπενθυμίζω τέλος το προοίμιο του Γαλλικού Συντάγματος του 1946 που όριζε ότι «Κάθε αγαθό, κάθε επιχείρηση, των οποίων η εκμετάλλευση έχει ή αποκτά χαρακτήρα εθνικής δημόσιας υπηρεσίας  ή εν τοις πράγμασι μονοπωλίου, πρέπει να γίνει ιδιοκτησία του συνόλου»[16].
Σε σχέση με τη δεύτερη πλευρά, την προώθηση εθνικού δημοκρατικού σχεδιασμού της οικονομίας, πέρα από πολλές άλλες συνταγματικές λύσεις[17], αναφέρω το σχετικό άρθρο άρθρο 81 του Συντάγματος της Πορτογαλίας του 1976: «Προτεραιότητα των κρατικών υποχρεώσεων.- Το Κράτος έχει κατά προτεραιότητα καθήκον: Δ) Να μειώνει, όσο είναι ανάγκη, τις ανισότητες στον πλούτο και στο εισόδημα… Ια)Να δημιουργήσει τις αναγκαίες νομικές και τεχνικές προϋποθέσεις για την επιβολή ενός συστήματος δημοκρατικού προγραμματισμού της οικονομίας…Ιδ) Να ενθαρρύνει τη συμμετοχή των εργαζόμενων τάξεων και των οργανώσεών τους στον καθορισμό, τον έλεγχο και την επεξεργασία όλων των μεγάλων οικονομικών και κοινωνικών μέτρων».
Σε παρόμοιο πνεύμα κινούνταν το σχέδιο Συντάγματος που είχε ετοιμάσει η κυβέρνηση Αλιέντε το 1973[18].
Όλα τα παραπάνω βέβαια προϋποθέτουν τη μεταβολή του συσχετισμού των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων. Θα αναρωτηθείτε, και ίσως βάσιμα, συνταγματικές ασκήσεις επί χάρτου; Όχι, μελέτη της ιστορικής εμπειρίας και των σύγχρονων εναλλακτικών προσεγγίσεων και διατύπωση προτάσεων για την υποβοήθηση της αφύπνισης των λαϊκών δυνάμεων και για να πάψει η λαϊκή κυριαρχία να αποτελεί πλάσμα όπως ορθά είχε επισημάνει και ο κορυφαίος των συνταγματολόγων μας Αλ. Σβώλος[19]. Η επιστήμη οφείλει να λάβει ξεκάθαρη θέση.


[1] Εισήγηση στο συνέδριο «Η Ευρωπαϊκή Ένωση απέναντι στην Ελλάδα: επιστημονικές και πολιτικές προβληματικές», Πάντειο Πανεπιστήμιο 17-19 Ιανουαρίου 2014
[2] Βλ. για παράδειγμα Δ. Καλτσώνης, Το δίλημμα της μπολιβαριανής Δημοκρατίας (Κράτος και δίκαιο στη Βενεζουέλα του Ούγκο Τσάβες), Αθήνα, εκδ. Ξιφαράς, 2010, σελ. 47 επ. και F. Zunica Urbina, “Nueva Constitución y operación constituyente”, Estudios Constitucionales, año 11, no 1, 2013, 511-540.
[3] Βλ. Ν. Αλιβιζάτος, Εισαγωγή στην ελληνική συνταγματική ιστορία, Αθήνα-Κομοτηνή, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1981, σελ. 99.
[4] Βλ. Η. Νικολόπουλος, Ο θεσμός της λαϊκής νομοθετικής και συνταγματικής πρωτοβουλίας, Αθήνα-Κομοτηνή, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1997 και C. Emeri – C. Bidegaray, La Constitution en France (de 1789 a nos jours) Paris, ed. Armand Colin, 1997, σελ. 82 επ. και P. Pactet, Institutions politiques – Droit constitutionnel, Paris, Armand Colin, 2003, σελ. 89 επ.
[5] Βλ. Η. Ηλιού, «Για ένα λαϊκοδημοκρατικό Σύνταγμα», Κομμουνιστική Επιθεώρηση, τευχ. 10/1946, σελ. 572 επ., 11/1946, σελ. 627 επ., 12/1946, σελ. 665 επ., 3/1947, σελ. 118 επ.
[6] Βλ. τις σχετικές ρυθμίσεις στο σχέδιο Συντάγματος του Ρήγα Φεραίου αλλά και τις πρακτικές την περίοδο της αντίστασης ενάντια στη ναζιστική κατοχή στο Δ. Καλτσώνης, Ελληνική Συνταγματική ιστορία, τ. Ι: 1821-1940, Αθήνα, εκδ. Ξιφαράς, 2009, σελ. 11 επ. και Δ. Καλτσώνης, Ελληνική Συνταγματική Ιστορία, τ. ΙΙ: 1941-2001, Αθήνα, εκδ. Ξιφαράς, 2010, σελ. 29 επ., 174 επ.
[7] Βλ. Δημ. Καλτσώνης (επιμ.), Η συνταγματική αναθεώρηση του 1975: κατ’άρθρο κυβερνητικά σχέδια και τροπολογίες κομμάτων και βουλευτών (τα Ελληνικά Συντάγματα τ. ΙΙ), Αθήνα, εκδ. Ξιφαράς, 2011, σελ. 11 επ.
[8] Βλ. J. Gonzalez Quevedo, “Empoderamiento, democracia directa y Nuevo constitucionalismo en America Latina”, Temas, n. 70, 2012, σελ. 30 επ. και G. Quezada Calderón, «Participación y parlamentos obreros en Cuba. Apuntes para Ecuador», Temas, n. 74, abril-junio de 2013, σελ. 105 επ. και D. Valadés, “la Constitución y el poder”, Pensamiento Constitutional, Año VII, no 7, σελ. 59 επ.
[9] Βλ. Δ. Καλτσώνης, Ελληνική Συνταγματική Ιστορία, τ. ΙΙ: 1941-2001, Αθήνα, εκδ. Ξιφαράς, 2010, σελ. 85 επ., 143 επ.
[10] Βλ. Δημ. Καλτσώνης (επιμ.), Η συνταγματική αναθεώρηση του 1975: κατ’άρθρο κυβερνητικά σχέδια και τροπολογίες κομμάτων και βουλευτών (τα Ελληνικά Συντάγματα τ. ΙΙ), Αθήνα, εκδ. Ξιφαράς, 2011, σελ. 175 επ.
[11] Βλ. P. Manili, « El derecho constitucional ante el tercer milenio », Pensamiento Constitucional, Año VI, no 6, σελ. 489 κε., 499-500.
[12] Βλ. V. Constantinesco – St. Pierré-Caps, Droit constitutionnel, Paris, PUF, 2006, σελ. 260.
[13] Βλ. Τ. Βουρνάς, Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, τ. 2, Αθήνα, εκδ. Τολίδη, 1977, σελ. 55-72.
[14] Βλ. P. Moral-Lopez, “Problemes constitutionnels de la réforme agraire: la réforme de la Constitution du Chili en matiere de droit de propriété, dans une perspective de droit comparé”, Revue Internationale de droit comparé, vol. 21, no 3, Juillet-septembre 1969, σελ. 545-564.
[15] Βλ. γενικότερα M. Rodrigues Canotilho, «El sistema constitucional de Portugal », ReDCE, Año 7, Núm. 14, julio-diciembre/2010, σελ. 117 επ.
[16] Βλ. A. Hauriou – L. Sfez, Institutions politiques et droit constitutionnel, Paris, ed. Montchrestien, 1972, σελ. 97 επ. και M. Duverger, Le systeme politique francais, Paris, PUF, 1985, σελ. 143 επ. και C. Emeri – Chr. Bidegaray, La Constitution en France (de 1789 a nos jours), Paris, Armand Colin, 1997, σελ. 122 επ. και P. Pactet, Institutions politiques – Droit constitutionnel, Paris, Armand Colin, 2003, σελ. 308 επ.
[17] Βλ. για παράδειγμα K. Katzarov, “La planification comme probleme juridique”, Revue Internationale de Droit Comparé, 1958, v. 10, No 2, σελ. 298 επ.
[18] Βλ. S. Allende, Un Estado democratico y soberano: mi propuesta a pos chilenos, ed. Centro de Estudios Politicos Simon Bolivar y de la Fundacion Presidente Allende (Espana), σελ. 25-26.
[19] Βλ. Α. Σβώλος, Το νέον Σύνταγμα και αι βάσεις του πολιτεύματος, Αθήνα, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 2008, σελ. 83-87.
Εργατικός Αγώνας

Η ένοχη σιωπή των αστών

Του Νικόλα Δημητριάδη
Κάθε συζήτηση για την ελληνική αστική τάξη πρέπει να λαμβάνει υπ’ όψιν της το γεγονός ότι ο ελληνικός κόσμος έχει μια ιστορική διαδρομή διαφορετική από αυτήν της δυτικής Ευρώπης, με αποτέλεσμα να είναι διαφορετική και η οικονομική και η κοινωνική πραγματικότητά του. Το ελληνικό κράτος μπήκε στον σύγχρονο κόσμο με μία διπλή ιδιότητα. Από τη μία ήταν ένα κράτος οικονομικά καθυστερημένο και αποικιακά δεμένο με τον δυτικό κόσμο (μην ξεχνάμε ότι το πρώτο θύμα της δυτικής αποικιοκρατίας υπήρξε το Βυζάντιο).


Από την άλλη, αυτό το κράτος-αποικία διέθετε μία «ελληνικού τύπου» αστική τάξη, απόλυτα ενταγμένη στο ευρωπαϊκό οικονομικό σύστημα, η οποία, όμως, δρούσε εκτός του εθνικού κορμού: στα μεγάλα αστικά κέντρα του Ελληνισμού (Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Αλεξάνδρεια κ.α.), που όμως δεν περιελήφθησαν στο ελληνικό κράτος, στις παροικίες και στις μεγάλες μητροπόλεις της Δύσης. Έτσι, η ελληνική αστική τάξη, κοσμοπολίτικη και διεθνοποιημένη, απέκτησε μια ιδιότυπη μορφή, λειτουργώντας περισσότερο ως μεσάζων, ως εμπορικός πράκτορας της Δύσης στην Ανατολή, παρά ως «εθνική» αστική τάξη. Tο σύγχρονο ελληνικό κράτος δεν ανήκει, λοιπόν, ούτε στον μητροπολιτικό ούτε στον αποικιακό χώρο: ήταν και είναι ένα παράσιτο της Δύσης.




Το ελληνικό κεφάλαιο, λοιπόν, έχει κατά κανόνα μεταπρατικό και παρασιτικό χαρακτήρα. Η δομή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μαζί με την ευρωπαϊκή αποικιοκρατία, εμπόδισαν την ανάπτυξη της βιομηχανίας και της βιοτεχνίας στον ιστορικό χώρο του Ελληνισμού. Οι Έλληνες αστοί στράφηκαν έτσι στο εμπορικό, τον ναυτιλιακό και τον χρηματοπιστωτικό τομέα, σε δραστηριότητες εκτός του ελληνικού χώρου, που εξασφάλιζαν γρήγορη κερδοφορία, χωρίς μακροχρόνιες επενδύσεις. Ο Έλληνας της Τουρκοκρατίας ασχολήθηκε σε τέτοια έκταση με το εμπόριο, όχι τόσο από κάποιο «δαιμόνιο της φυλής», όσο λόγω της διπλής πίεσης, από Ανατολή και Δύση. Έτσι, η βιομηχανία γνώρισε περιορισμένη και περιστασιακή ανάπτυξη, χωρίς να έχει ιδιαίτερη βαρύτητα στην ελληνική οικονομία. Στο εσωτερικό της χώρας, η αστική τάξη ήταν ανέκαθεν ασθενική: βασίστηκε στο κράτος και τον ξένο παράγοντα για την οικονομική της αναπαραγωγή και την πολιτική της ηγεμονία. Λόγω των εξελίξεων αυτών, η ελληνική κοινωνία διακρίνεται από τα εξής βασικά στοιχεία:


α) Ρευστή ταξική διάρθρωση και μεγάλη κοινωνική κινητικότητα. Ευρεία εξάπλωση και ειδικό πολιτικό και οικονομικό βάρος της μικροϊδιοκτησίας, η οποία αποτελούσε ανέκαθεν την ραχοκοκκαλιά της οικονομίας.


β) Ισχυρό, συγκεντρωτικό κράτος που καλύπτει εν μέρει το κενό της αστικής τάξης, παίζοντας μεγαλύτερο ρόλο από αυτόν που διαδραματίζει ο κρατικός μηχανισμός στις ευρωπαϊκές χώρες. Το ελληνικό κράτος είναι πανίσχυρο, καθώς ασκεί τον έλεγχο της οικονομίας, και ταυτόχρονα ανίσχυρο, καθώς δεν είναι σε θέση να επιβληθεί στην κοινωνία.


γ) Ο ξένος παράγοντας. Αφού καμμία τάξη ή κοινωνική ομάδα δεν είναι αρκετά ισχυρή ώστε να επιβληθεί στο σύνολο της κοινωνίας, η ξένη συνδρομή αποτέλεσε, διαχρονικά, απαραίτητο στήριγμα για όλους όσους επεδίωξαν την πολιτική και οικονομική εξουσία. Στήριγμα το οποίο ο ξένος παράγοντας προσέφερε, φυσικά, με το αζημίωτο…


δ) Η εξάρτηση από την Ευρώπη, πέρα από τον οικονομικό και πολιτικό τομέα, επεκτάθηκε και στην εκπαίδευση, την διανόηση, τον πολιτισμό. Δημιουργήθηκε, έτσι, ένα πολιτισμικό σχίσμα ανάμεσα στον ελληνικό πολιτισμό και τα εισαγόμενα ευρωπαϊκά πρότυπα, ένα δίπολο ανάμεσα στην παράδοση και τον εκσυγχρονισμό, που δεν μπόρεσε μέχρι σήμερα να γεφυρωθεί με συνθετικό και δημιουργικό τρόπο.




Περίγελα και παλιάτσοι

Το δίπολο «παράδοση-εκσυγχρονισμός» που αναφέραμε, έχει στην Ελλάδα ένα σαφές ταξικό περιεχόμενο. Τα ανώτερα και μεσαία στρώματα, σε ολόκληρο το πολιτικό φάσμα, τείνουν κατά κανόνα στο εξωτερικό για να την μόρφωση, την κουλτούρα, την συμπεριφορά και την ιδεολογία τους, σε αντίθεση με τα κατώτερα λαϊκά στρώματα, που μένουν περισσότερο προσκολλημένα στην ελληνική παράδοση. Υπήρξαν προσπάθειες  να γεφυρωθεί αυτό το χάσμα και να διαμορφωθεί επιτέλους μια σύνθεση της ελληνικής παράδοσης με την ευρωπαϊκή -χαρακτηριστικό παράδειγμα η γενιά του ΄30- χωρίς όμως αποτέλεσμα. Ο Ελύτης, σε συνέντευξη που έδωσε στον Ρένο Αποστολίδη (εφημ. Ελευθερία, 15/6/1958) συνοψίζει την κατάσταση με τα καλύτερα λόγια: «Ἀπό τί πάσχουμε κυρίως; Θά σᾶς τό πῶ ἀμέσως: ἀπό μιά μόνιμο, πλήρη, καί κακοήθη ἀσυμφωνία μεταξύ τοῦ πνεύματος τῆς ἑκάστοτε ἡγεσίας μας καί τοῦ «ἤθους» πού χαρακτηρίζει τόν βαθύτερο ψυχικό πολιτισμό τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ στό σύνολό του!». Ο ελληνικός πολιτισμός, λοιπόν, κυνηγήθηκε από τους αστούς ως ζωντανό βίωμα και εξορίστηκε στα μουσεία, τις νεκρολογίες και… τον ελεύθερο χρόνο. Αντικαταστάθηκε από το φολκλόρ, τη λαογραφία, τη φυσιολατρεία και τον τουρισμό, και αντικαταστάθηκε από τον ευρωπαϊκό (και στην συνέχεια αμερικανικό) τρόπο ζωής.


Το τίμημα της εξάρτησης

Είναι αρκετά διαδεδομένη η άποψη πως η Ελλάδα βρίσκεται διαρκώς στο στόχαστρο των εκάστοτε «Μεγάλων Δυνάμεων». Αυτό είναι εν μέρει σωστό, δεν πρέπει όμως να παρατηρήσουμε ότι είναι οι ελληνικές άρχουσες τάξεις που επιζητούν αυτήν την επέμβαση, καθώς οι ίδιες είναι ανίσχυρες να επιβάλλουν την εξουσία τους. Το ξένο χρήμα και ενίοτε τα ξένα κανόνια και αεροπλάνα είναι απαραίτητα για να μπορέσουν οι εγχώριες ελίτ να διατηρήσουν την θέση τους στον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό. Ο Μαυροκορδάτος δεν θα επικρατούσε στον εμφύλιο, κατά την διάρκεια της Επανάστασης του ΄21, χωρίς το άφθονο χρήμα των βρεταννικών δανείων. Η ασθενική τότε ελληνική αστική τάξη ανδρώθηκε κάτω από την προστασία των ξένων - αφού, βεβαίως, είχε μπει στο περιθώριο το ριζοσπαστικό της κομμάτι (Φιλικοί). Αντιστοίχως, ο Βενιζέλος δεν θα επικρατούσε στον Εθνικό Διχασμό χωρίς τις «γαλλικές λόγχες», οι Γλύξμπουργκ δεν θα κρατούσαν τον θρόνο τους χωρίς την αγγλική στήριξη και το μετεμφυλιακό κράτος δεν θα μπορούσε να επιβληθεί χωρίς την αμερικανική συνδρομή. Αυτή η πραγματικότητα δεν περιορίζεται στο πολιτικό προσωπικό αλλά σε ολόκληρο το κοινωνικό και οικονομικό οικοδόμημα. Ο «ασθενής» μπαίνει διαρκώς «στον γύψο» υπό την ξένη καθοδήγηση. Η σύγχρονη ελληνική ιστορία είναι εξ ολοκλήρου δεμένη με την εξάρτηση και την υποτέλεια.


Την μόνιμη αυτή αδυναμία αυτόνομης ανάπτυξης (άρα και ανεξάρτητης πολιτικής) λίγοι προσπάθησαν να θεραπεύσουν. Ο Βενιζέλος, αντιλαμβανόμενος ίσως την πραγματικότητα αυτή, επιχείρησε να ρίξει την ελληνική αστική τάξη στα βαθειά νερά, ρισκάροντας και παίζοντας «στο τραπέζι των μεγάλων» κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η εθνική ολοκλήρωση, με την απελευθέρωση των μεγάλων οικονομικών και πνευματικών κέντρων του Ελληνισμού, θα μπορούσε να προσφέρει τα οικονομικά και γεωπολιτικά μεγέθη που θα επέτρεπαν στη χώρα να αποτινάξει την εξάρτηση. Προσπάθησε, λοιπόν, να χρησιμοποιήσει τις Μεγάλες Δυνάμεις και την ευκαιρία που παρουσίαζε η διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας για να δημιουργήσει μια ισχυρή Ελλάδα και στις δύο πλευρές του Αιγαίου. Το όραμα, όμως, αυτό τσακίστηκε στην προκυμαία της Σμύρνης, και μαζί του τερματίστηκε και η ελληνική παρουσία στη Μικρά Ασία.




Η λυδία λίθος του πατριωτισμού

Οι συνέπειες της εξάρτησης είναι ολοφάνερες στην περίπτωση της Κύπρου. Σε ολόκληρη τη μεταπολεμική ιστορία μας, η διαπλοκή του Κυπριακού με τα συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων θέτει διαρκώς τις άρχουσες τάξεις προ των ευθυνών τους. Η πραγματικότητα είναι απογοητευτική: από την στάση του Βενιζέλου στην εξέγερση του 1931, τις συνθήκες της Λωζάννης και του Λονδίνου, την προδοσία του 1974, μέχρι το σχέδιο Ανάν και την εγκατάλειψη της Κύπρου την περασμένη άνοιξη, η ιστορία επιβεβαιώνει διαρκώς τον αφορισμό του Σαββόπουλου: «είναι η Κύπρος που οι εμπόροι την μισούνε»… Μια εθνική αστική τάξη ίσως μπορούσε να αντιληφθεί ότι η υπεράσπιση της Κύπρου αποτελεί σήμερα απαράβατο όρο επιβίωσης του Ελληνισμού. Αλλά στην περίπτωση της Ελλάδας το εθνικό συμφέρον σπανίως ταυτίζεται με τα συμφέροντα της ολιγαρχίας. Η Κύπρος αντιμετωπίζεται ως αγκάθι, ως ένα «κακό σπυρί» που θέτει διαρκώς εμπόδια και προβλήματα. Για τις ελίτ, η Κύπρος είναι πάντα μακρυά. Ως συνήθως, το επιχείρημα είναι το γνωστό χιλιομπαλωμένο τροπάριο: «ρεαλισμός»…


Έθνος και παγκοσμιοποίηση

Λαμβάνοντας αυτά υπ’ όψιν, δεν ξενίζει το γεγονός ότι η πρόσδεση της Ελλάδας στο άρμα του ΝΑΤΟ και αργότερα της Ε.Έ. δεν έγινε με όρους ισότιμου μέλους τόσο, όσο με όρους επαιτείας. Η ευρωπαϊκή πορεία επιλέχθηκε υπό το βάρος της τουρκικής απειλής με στόχο την πολιτική εξασφάλιση περισσότερο, παρά την οικονομική ανάπτυξη. Η είσοδος στην Ε.Ε. και το ευρώ έδωσαν την χαριστική βολή στην ελληνική βιομηχανία και βιοτεχνία, ενισχύοντας παράλληλα τις εισαγωγές. Είναι προφανές ότι μια εθνική παραγωγική αστική τάξη θα αντιμετώπιζε διαφορετικά ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Το ελληνικό κεφάλαιο, όμως, δεν ήταν ποτέ προσανατολισμένο στην παραγωγή. Δεν είχε και πολλά να χάσει από τη διάλυση της ελληνικής παραγωγής ή την υποβάθμιση του αγροτικού τομέα. Τα εργοστάσια αντικαταστάθηκαν από mall και οι βιοτεχνίες έγιναν καφετέριες. Η είσοδος στην κοινή αγορά και η επέλαση της παγκοσμιοποίησης μπορεί να έπληξαν την Ελλάδα, για τις ελίτ της, όμως, ήταν «business as usual»…


Ούτε καν στην διάλυση των Βαλκανίων, την δεκαετία του ΄90, δεν μπόρεσε να αντισταθεί η εγχώρια ελίτ, παρ’ ότι η διάλυση αυτή μεθοδεύτηκε από τις Η.Π.Α. και τη Γερμανία με στόχο τον γεωπολιτικό έλεγχο της περιοχής μας. Η αποδυνάμωση των Βαλκανίων και η συνακόλουθη απομάκρυνση του ενδεχόμενου σχηματισμού ενός αυτόνομου βαλκανικού γεωπολιτικού πόλου, οδήγησε την Ελλάδα σε βαθύτερη εξάρτηση απέναντι στην Ε.Ε. και μεγαλύτερη αδυναμίααπέναντι στην Τουρκία. Το ενιαίο αμυντικό δόγμα με την Κύπρο δεν εφαρμόστηκε ποτέ και η απομόνωση της Ελλάδας έγινε εντονώτερη, αφήνοντάς την ανυπεράσπιστη απέναντι στην ολοένα αυξανόμενη τουρκική επιθετικότητα. Και πάλι, οι δεσμοί και οι εξαρτήσεις των ελληνικών αρχουσών τάξεων δεν επέτρεψαν την διαμόρφωση μιας εθνικής στρατηγικής και μιας ανεξάρτητης εξωτερικής πολιτικής. Την ώρα που η χώρα αντιμετώπιζε την μία ήττα μετά την άλλη (Ίμια, Οτσαλάν, Αιγαίο κ.λπ.), η ένοχη σιωπή των αστών υπενθύμιζε πως το πραγματικό διακύβευμα για τις ελίτ ήταν η ικανοποίηση του ξένου παράγοντα και η αποφυγή κάθε «περιπέτειας».





Το μάννα εξ Ανατολών

Αν η τουρκική στρατιωτική επιθετικότητα αντιμετωπιζόταν κάποτε ως απειλή, η υποτέλεια που απαιτεί σήμερα ο νεοθωμανισμός είναι αρκετά πιο ελκυστική. Ο Ερντογάν γνωρίζει ότι το χρήμα είναι ισχυρότερο από τα F-16. Γνωρίζει επίσης ότι οι ελληνικές ελίτ είναι πάντα πρόθυμες να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους (και την χώρα τους) σε όποιον εγγυηθεί την οικονομική και πολιτική τους επιβίωση. Είναι παραπλανητικό, λοιπόν, να εμφανίζεται η περιβόητη «ελληνοτουρκική φιλία» ως πολιτική επιλογή της τάδε ή της δείνα κυβέρνησης, ως μια μειοδοσία του τάδε ή του δείνα πρωθυπουργού και μόνον. Η ελληνοτουρκική προσέγγιση και η συνακόλουθη υποταγή της χώρας στον νεοθωμανικό όραμα του Νταβούτογλου αποτελεί στρατηγική επιλογή μερίδας των ελληνικών αρχουσών τάξεων ώστε να εξασφαλίσουν την ταξική τους αναπαραγωγή. Επιχειρηματικά συνέδρια, πανεπιστημιακά προγράμματα, συνεργασία στον τουρισμό, ενίσχυση του διακρατικού εμπορίου, χρηματοπιστωτικές δοσοληψίες: το βαρύ πυροβολικό της ελληνικής αστικής τάξης αντιμετωπίζει την Τουρκία ως εναλλακτικό της Δύσης πάτρωνα και προστάτη, ειδικά στις μέρες μας, που στενεύει η λίστα των καλεσμένων στο πάρτυ των κρατικών προμηθειών και κλείνει η στρόφιγγα των ευρωπαϊκών κονδυλίων.


Η δουλοκτησία ως «plan B»

Η κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ και η παγκοσμιοποίηση έφεραν την Ελλάδα αντιμέτωπη με ένα επιπλέον φαινόμενο, αυτό της μαζικής μετανάστευσης. Η μετανάστευση έδωσε κυριολεκτικά το «φιλί της ζωής» σε ένα πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο που αντιμετώπιζε τότε, στα τέλη της δεκαετίας του ’80, ισχυρούς κλυδωνισμούς. Τα φθηνά εργατικά χέρια των μεταναστών συνέβαλαν αποφασιστικά στο να ξεπεράσει η ελληνική αστική τάξη την κρίση. Έγιναν τα «μεγάλα έργα» και η Ολυμπιάδα, έπεσε ο  πληθωρισμός και οι επιχειρηματίες βρήκαν και πάλι τη βασική ατμομηχανή που είχαν χάσει στην περίοδο της Μεταπολίτευσης: το φθηνό μεροκάματο. Το οποίο, επιπλέον, ήταν και ανασφάλιστο και, καθώς η πλειοψηφία των μεταναστών είναι παράνομη, δεν είχε την ικανότητα συνδικαλισμού και βρίσκεται συχνά στο έλεος του εργοδότη και των κυκλωμάτων των δουλεμπόρων. Παράλληλα, μια σειρά από φθηνές υπηρεσίες και η πτώση του κόστους της ανειδίκευτης εργασίας (στην οικοδομή, το χωράφι, την αποθήκη, την κουζίνα κ.λπ.) συνέβαλαν στη διατήρηση του βιοτικού επιπέδου της μεσαίας τάξης, αποσπώντας έτσι τη συναίνεσή της. Την ίδια στιγμή, το κοινωνικό κόστος της μετανάστευσης επωμίστηκαν οι υποβαθμισμένες συνοικίες του κέντρου. Έτσι, το μεταναστευτικό έγινε βασικό εργαλείο στην επιβίωση των ανώτερων και μεσαίων στρωμάτων, την ίδια ώρα που έπληττε τα κατώτερα. Δεν πρέπει, λοιπόν, να προκαλεί έκπληξη το γεγονός πως τα νεοφιλελεύθερα ιδεολογήματα της «πολυπολιτισμικότητας», της «ανεκτικότητας» και των «ανοιχτών συνόρων» έγιναν ηγεμονικά στην αστική διανόηση, δεξιά και αριστερή, όπως δεν πρέπει, αντίστοιχα, να προκαλεί απορία η βίαιη ριζοσπαστικοποίηση των λαϊκών στρωμάτων προς την Άκρα Δεξιά.


Για δεύτερη φορά, λοιπόν, στην πρόσφατη ιστορία μας, οι άρχουσες τάξεις συνειδητοποίησαν ότι… «η μετανάστευση είναι ευλογία». Την πρώτη φορά, στις δεκαετίες του ΄50 και του ΄60, ήταν η «εξαγωγή» των Ελλήνων  που «περίσσευαν» ως γκασταρμπάιτερ στην Ευρώπη που συνέβαλε στην ισχυροποίηση του μετεμφυλιακού κράτους, με τη μείωση της ανεργίας, την εκτόνωση (και όχι επίλυση) των κοινωνικών προβλημάτων, την ενίσχυση του πενιχρού εισοδήματος των κατώτερων στρωμάτων μέσω των εμβασμάτων. Αυτήν την φορά, από την δεκαετία του ΄90 μέχρι την κρίση, ήταν η εισαγωγή ανειδίκευτου εργατικού δυναμικού από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της Ασίας που συνέβαλε στην ταξική αναπαραγωγή των ελίτ και των στρωμάτων που τις στηρίζουν. Και στις δύο περιπτώσεις, οι κοινωνικές, οικονομικές, δημογραφικές και, εν τέλει, εθνικές συνέπειες της μετανάστευσης δεν φαίνεται να απασχόλησαν κανέναν…




Η ώρα της αλήθειας

Η παγκόσμια οικονομική κρίση δεν θα μπορούσε παρά να χτυπήσει την Ελλάδα με ιδιαίτερη σφοδρότητα. Οι πηγές πλουτισμού των Ελλήνων αστών (κράτος και Ε.Ε.) στερεύουν. Το παρασιτικό και μεταπρατικό μοντέλο της Μεταπολίτευσης έρχεται στο τέλος του και οι εγχώριες ελίτ αναζητούν τρόπους επιβίωσης για την επόμενη μέρα. Από την υποτέλεια στους Γερμανούς επικυριάρχους μέχρι την προσπάθεια «κινεζοποίησης» των εργασιακών σχέσεων ώστε να αυξηθεί η «ανταγωνιστικότητα», οι Έλληνες ολιγάρχες συνωστίζονται στον προθάλαμο των τροϊκανών για να παζαρέψουν το μερίδιό τους στο ξεπούλημα του τόπου. Η κρίση, βέβαια, δεν έπεσε ως κεραυνός εν αιθρία. Από χρόνια οι άρχουσες τάξεις επεδίωκαν τον μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας ώστε να μπορέσουν να επιβιώσουν. Μόνο που, όπως και στο παρελθόν, η επιβολή των απαραίτητων «μεταρρυθμίσεων» ήταν εξαιρετικά δύσκολη. Οποιαδήποτε κυβέρνηση αποφάσιζε να κάνει τις βαθειές τομές που απαιτούνται για την επιβολή του νεοφιλελεύθερου υποδείγματος, αντιμετώπιζε το φάσμα της εκλογικής ήττας. Αυτό το γνώριζε καλά ο Γ.Α.Π., όταν αποφάσιζε να παραδώσει την χώρα στο Δ.Ν.Τ. και την τρόικα. Ο ξένος παράγοντας ήρθε, για μία ακόμη φορά, να στηρίξει την ελληνική ολιγαρχία. Και, ως συνήθως, το τίμημα της στήριξης ήταν καταστροφικό για τον τόπο…


Μετανάστες πολυτελείας

Κάθε χρόνο, ο αριθμός των νέων Ελλήνων που μεταναστεύουν στο εξωτερικό μεγαλώνει. Δεν πρόκειται πια για τη φτωχολογιά της υπαίθρου, που αναζητά στις φάμπρικες της Γερμανίας ένα κομμάτι ψωμί, όπως γινόταν σε παλαιότερες εποχές. Σήμερα μεταναστεύουν κατά κανόνα οι νέοι των μεσαίων και ανώτερων στρωμάτων, προκειμένου να εξασφαλίσουν την ταξική τους αναπαραγωγή, τη στιγμή που η χώρα τους αντιμετωπίζει μια από τις χειρότερες κρίσεις της ιστορίας της. Άνθρωποι με γνώσεις και ταλέντα, που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ανόρθωση της Ελλάδας, προτιμούν να την εγκαταλείψουν, αναζητώντας στα πλούσια κράτη της Δύσης τα χρήματα και τις ευκαιρίες που δεν μπορεί να τους προσφέρει η χώρα τους (πολύ συχνά σε εκείνα ακριβώς τα κράτη που συνέβαλαν αποφασιστικά στο κατάντημα της Ελλάδας). Σίγουρα υπάρχουν εξαιρέσεις -ανέκαθεν υπήρχαν και αστοί που έβαζαν την πατρίδα πάνω από την καρριέρα- αλλά πρόκειται για μια γενικευμένη τάση που δείχνει καθαρά τον προσανατολισμό και τις προτεραιότητες των αστών μας.


Έτσι, όλοι αυτοί που επέλεξαν να αποσυνδέσουν τη μοίρα τους από την μοίρα αυτού του τόπου, γεύονται τους καρπούς της Εσπερίας, αφορίζοντας, παράλληλα, το κακορίζικο ρωμέικο, που τρώει τα παιδιά του. Μιλάνε για την Ελλάδα σαν «ιδέα», την «οικουμενικότητά» της, το «ελληνικό πνεύμα» που θριαμβεύει στα πέρατα του κόσμου και διαβεβαιώνουν ότι σκοπεύουν να επιστρέψουν στην Ελλάδα, μόλις, βέβαια, γίνει αυτή… Σουηδία. Μόνο που ο ελληνισμός δεν μπορεί να επιβιώσει ως μάθημα στα αμφιθέατρα και γκουρμέ κουζίνα στις μητροπόλεις της παγκοσμιοποίησης. Πατρίδα είναι πρωτίστως ο τόπος και οι άνθρωποι που μοχθούν γι’ αυτόν. Και αυτοί οι άνθρωποι ξέρουν καλά ότι, στον αγώνα που πρέπει να δώσουν για ένα καλύτερο αύριο, δεν έχουν και πολλά πράγματα να περιμένουν από τις άρχουσες τάξεις της χώρας τους…

Η Νέα Πολιτική, τεύχος 5, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2013.






 

Σκίτσα του Μίνου Αργυράκη

 

 

Πηγή: parembasis.blogspot.gr

Ελληνική Αστυνομία και βία: 28 φωτογραφίες "μεμονωμένων περιστατικών"

Με αφορμή την τραγελαφική ανακοίνωση της Ένωσης Αστυνομικών Υπαλλήλων Αχαϊας η οποία στρέφεται κατά της σατιρικής φιγούρας του αστυνομικού των ΜΑΤ Μπαλούρδου ο οποίος πρωταγωνιστεί στην τηλεοπτική εκπομπή της Ελληνοφρένειας και την οποία εκπομπή απειλούν με μηνύσεις, ας δούμε μερικά "μεμονωμένα περιστατικά" στα οποία πρωταγωνιστούν πραγματικοί Μπαλούρδοι.

Την ανακοίνωση που κατακρεουργεί και συντακτικό και ορθογραφία και λογική και είναι γραμμένη με το αγαπημένο πλήκτρο των Χρυσαυγιτών, το Caps Lock, μπορείτε να την διαβάσετε αυτούσια παρακάτω όπως δημοσιεύθηκε το πρωί από το postin.gr

"ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΙ-ΕΣ

- ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΑ ΑΠΟ ΠΛΕΥΡΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΤΑΞΗΣ & ΠΡΟ.ΠΟ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛ.ΑΣ, Η ΔΙΑΠΟΜΠΕΥΣΗ ΠΟΥ ΔΕΧΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΩΣ ΤΗΣ ΥΑΤ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑΣ ΔΕΛΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΑΤΥΡΙΚΗ ΣΕΙΡΑ '' ΕΛΛΗΝΟΦΡΕΝΕΙΑ'' ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΤΟΥ ALPHA, ΧΩΡΙΣ ΚΑΠΟΙΟΣ ΝΑ ΠΑΙΡΝΕΙ ΘΕΣΗ.


- ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΕΜΦΑΝΙΖΟΝΤΑΙ .. ΗΘΟΠΟΙΟΙ ΠΟΥ ΦΕΡΟΥΝ ΠΛΗΡΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΥΑΤ , ΜΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΜΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ, ΩΣ ΕΠΙΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΔΕΛΤΑ ΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ ΟΙ ΥΠΟΛΟΙΠΟΙ ΣΥΜΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ, ΤΟΥΣ ΧΛΕΥΑΖΟΥΝ ΚΑΙ ΣΥΧΝΑ ΤΟΥΣ ΚΟΣΜΟΥΝ ΜΕ ΕΝΑ ΣΩΡΟ ΚΟΣΜΙΤΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ ΚΑΙ ΑΣΕΜΝΕΣ ΧΕΙΡΟΝΟΜΙΕΣ, ΑΦΗΝΟΝΤΑΣ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΟΤΙ ΠΡΟΚΕΙΤΕ ΠΕΡΙ ΗΛΙΘΙΩΝ.

- ΘΕΩΡΟΥΜΕ ΟΤΙ Η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΜΕΣΗ ΚΑΘΟΣΟΝ ΠΡΟΣΒΑΛΕΙ ΤΟΥΣ ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΥΣ ΠΟΥ ΥΠΗΡΕΤΟΥΝ ΣΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΥΤΕΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΣ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΥΣ ΚΑΙ ΓΕΝΝΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΑΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΙ ΕΔΩΣΑΝ ΤΗΝ ΑΔΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΣΥΓΚΑΤΑΘΕΣΗ ΤΟΥΣ ΣΕ ΚΑΤΙ ΤΕΤΟΙΟ ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΥΘΥΝΕΣ ΤΟΥΣ.

- Η ΕΝΩΣΗ ΜΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΖΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΥΠΟΒΟΛΗ ΜΗΝΥΤΗΡΙΑΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΠΑΝΤΑ ΣΕ ΣΥΝΕΝΟΗΣΗ ΜΕ ΤΗΝ Π.Ο.ΑΣ.Υ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΚΑΛΕΣΕ ΝΑ ΠΑΡΕΙ ΘΕΣΗ.

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ : ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΣΕΚΟΥΡΑΣ

Ο ΓΕΝ.ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ : ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΤΣΙΤΣΙΚΑΣ".














































Share

Facebook Digg Stumbleupon Favorites More